Zaproponowane przez resort zdrowia zmiany w wykazie kursów i szkoleń specjalizacyjnych wywołały olbrzymie zainteresowanie użytkowników Portalu Pielęgniarek i Położnych. O zamiarze dokonania zmian w przedmiotowym wykazie informowałem od stycznia br. Artykuły dotyczące sprawy czytano na Portalu ponad 25 tysiecy razy. Użytkownicy Portalu zamieścili ponad 250 KOMENTARZY! Więcej informacji w sprawie znajdziesz tutaj. Także protesty pielęgniarek diabetologicznych oraz dializacyjnych.

Mariusz Mielcarek

.

                                                                Projekt 24-07-2012 r.

.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA
z dnia …..  2012 r.
w sprawie wykazu dziedzin pielęgniarstwa oraz dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia, w których może być prowadzona specjalizacja i kursy kwalifikacyjne

.
Na podstawie art. 74 ust. 2 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. Nr 174, póz. 1039 i Nr 291, póz. 1707) zarządza się, co następuje:

.
§1.1. Specjalizacje dla pielęgniarek mogą być prowadzone:

.
1)w dziedzinach pielęgniarstwa:

.
a)anestezjologicznego i intensywnej opieki,
b)chirurgiczno – operacyjnego,
c)geriatrycznego,
d)onkologicznego,
e)opieki długoterminowej,
f)pediatrycznego,
g)psychiatrycznego,

h) ratunkowego,
i)rodzinnego,
j)zachowawczego;
.

2)w dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia – w ochronie zdrowia pracujących.
.

2.Specjalizacja dla położnych może być prowadzona w dziedzinach pielęgniarstwa:
1) ginekologiczno – polożniczego;
2) rodzinnego.
.

3.Specjalizacja dla pielęgniarek i położnych może być prowadzona w dziedzinie pielęgniarstwa epidemiologicznego.
.

§ 2.1. Kursy kwalifikacyjne dla pielęgniarek mogą być prowadzone:

.
1) w dziedzinach pielęgniarstwa:

.
a)anestezjologicznego i intensywnej opieki,
b)chirurgicznego,
c)diabetologicznego,
d)geriatrycznego,
e)kardiologicznego,
f)nefrologicznego z dializoterapią,
g)neurologicznego,

h) onkologicznego,
i)opieki długoterminowej,
j) opieki paliatywnej,
k) pediatrycznego,
l) psychiatrycznego,
m) ratunkowego,
n) rodzinnego,
o)środowiska nauczania i wychowania,
p) zachowawczego;
.

2) w dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia – w ochronie zdrowia pracujących.
.

2.Kursy kwalifikacyjne dla położnych mogą być prowadzone w dziedzinach pielęgniarstwa:
1)anestezjologicznego i intensywnej opieki w położnictwie i ginekologii;
2)rodzinnego.
.

3.Kursy kwalifikacyjne dla pielęgniarek i położnych mogą być prowadzone:
1)w dziedzinach pielęgniarstwa:
a)epidemiologicznego,
b)neonatologicznego,
c)operacyjnego;
.

2)w dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia – organizacji i zarządzania.
.

§ 3. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 23 sierpnia 2013 r.

.

Uzasadnienie

Projekt rozporządzenia ministra właściwego do spraw zdrowia w sprawie wykazu dziedzin pielęgniarstwa oraz dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia, w których może być prowadzona specjalizacja i kursy kwalifikacyjne, stanowi wykonanie upoważnienia zawartego w art. 74 ust. 2 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. Nr 174, póz. 1039 i Nr 291, póz, 1707), Rozporządzenie określa wykaz dziedzin pielęgniarstwa oraz dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia, w których mogą być prowadzone specjalizacje lub kursy kwalifikacyjne.
Tytułem wprowadzenia, należy wskazać, iż pielęgniarka, położna do wykonywania określonych świadczeń musi posiadać umiejętności wynikające z kształcenia podyplomowego, co zostało określone m.in. w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 7 listopada 2007 r. w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego (Dz. U. Nr 210, póz. 1540). Również rozporządzenia o świadczeniach gwarantowanych (…) tzw. „rozporządzenia koszykowe", określają wymogi kwalifikacyjne personelu medycznego w tym pielęgniarek i położnych, np. rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego (Dz. U. Nr 140, poz.1143, z późn, zm,) dla części oddziałów szpitalnych wskazuje wymóg posiadania przez pielęgniarkę stosownej specjalizacji lub kursu kwalifikacyjnego.
Ponadto ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U.2008,164.1027 j.t.) w art. 5 ust 25 i ust. 28 określa jakie wymagania kwalifikacyjne musi spełniać pielęgniarka, położna podstawowej opieki zdrowotnej.
Natomiast zarządzenie Nr 74/2010/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 1 grudnia 2010 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów o udzielanie świadczeń w rodzaju: podstawowa opieka zdrowotna w § 16 wskazuje, iż maksymalna liczba świadczeniobiorców objętych opieką przez jedną pielęgniarkę póz nie powinna przekroczyć 2750 osób, a w przypadku położnej w § 20 zostało zapisane, iż maksymalna liczba świadczeniobiorców, do których zalicza się osoby płci żeńskiej oraz noworodki i niemowlęta obu płci do ukończenia 2 miesiąca życia, objętych opieką przez jedną położną póz nie powinna przekroczyć 6 600 osób.
Również rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (Dz.U.2009.139.1139, z późn, zm.) w warunkach realizacji świadczeń gwarantowanych pielęgniarki lub higienistki szkolnej określa normy dotyczące zalecanej liczby uczniów na jedną pielęgniarkę lub higienistkę szkolną, traktowanej dla poszczególnych typów szkól jako wartość dla jednego etatu przeliczeniowego w poszczególnych typach szkół.
Również    ustawa   z    dnia   8   września   2006   r.    o    Państwowym   Ratownictwie    Medycznym (Dz.U.2006.191.1410, z późn. zm.) w art. 3 ust. 6 określa wymagania kwalifikacyjne jakie musi spełniać pielęgniarka systemu ratownictwa medycznego.
Tak więc należy wskazać, iż do wykonywania określonych świadczeń, czy też do pracy w wybranych obszarach  pielęgniarstwa,   pielęgniarka/położna  musi  posiadać  kwalifikacje  określone w odrębnych przepisach.
Projektowane rozporządzenie jest wzorowane na obowiązującym rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 października 2003 r. w sprawie wykazu dziedzin pielęgniarstwa oraz dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia, w których może być prowadzona specjalizacja i kursy kwalifikacyjne, oraz ramowych programów specjalizacji dla pielęgniarek i położnych (Dz. U. Nr 197, póz. 1922 oraz z 2007 r. Nr 102, póz, 708).
Mając na uwadze powyższą informację, należy wskazać na różnice projektowanego rozporządzenia w stosunku do obowiązującego.
1. Zmiana tytułu rozporządzenia.
Zgodnie z art. 78 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej, programy kształcenia dla specjalizacji będą opracowywane przez Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych i zamieszczane na stronie internetowej Centrum, tym samym nie istnieje normatywna konieczność umieszczania ich w formie załącznika do rozporządzenia. W związku z powyższym tytuł projektowanego rozporządzenia ulega odpowiedniemu skróceniu.
2. Zmiana liczy dziedzin, w których mogą być prowadzone szkolenia specjalizacyjne i kursy kwalifikacyjne dla pielęgniarek i położnych.
W § 1 ust. 1 projektu rozporządzenia określonych zostało 11 dziedzin, w których pielęgniarki mogą odbywać szkolenia specjalizacyjne i uzyskać tytuł specjalisty. W porównaniu z obowiązującym rozporządzeniem liczba dziedzin zmniejszyła się o 8. Zmniejszenie liczby dziedzin szkoleń specjalizacyjnych wynika z faktu, iż do chwili obecnej szkolenia specjalizacyjne dla pielęgniarek i położnych były zbyt zawężone tematycznie co ograniczało możliwości wykonywania przez pielęgniarki i położne specjalistki zadań w różnych rodzajach świadczeń. Projektowane rozporządzenie gwarantuje elastyczność i uniwersalność wykorzystania specjalizacyjnego kształcenia podyplomowego w ochronie zdrowia. Ponadto nie ma również potrzeby odrębnego utrzymywania zbliżonych tematycznie specjalizacji w związku z czym w przedmiotowym projekcie np. do specjalizacji w dziedzinie pielęgniarstwa pediatrycznego dołączono moduł pielęgniarstwa neonatologicznego, oraz dodatkowo pediatrycznej opieki paliatywnej oraz pielęgniarstwa onkologicznego w pediatrii, natomiast do specjalizacji w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego dla pielęgniarek dołączono moduł pielęgniarstwa geriatrycznego oraz pielęgniarstwa środowiska nauczania i wychowania.
Ponadto połączenie dziedzin wąskich specjalizacji będzie prowadzić do zwiększenia liczby pielęgniarek i położnych z tytułem specjalisty przydatnym w szerszym zakresie. W efekcie możliwe będzie wpisanie do wymagań kwalifikacyjnych realizowanych w ramach świadczeń gwarantowanych pielęgniarek i położnych z tytułem specjalisty w danej dziedzinie. W chwili obecnej z uwagi na niewielką liczbę pielęgniarek i położnych w wąskich specjalnościach nie jest możliwe określenie jako warunku udzielania świadczeń gwarantowanych zatrudnienia np. pielęgniarki z tytułem specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa neurologicznego, ponieważ liczba takich pielęgniarek w kraju wynosi 51, natomiast w 12 województwach w ogóle nie było prowadzone kształcenie w tej dziedzinie.
W projektowanym rozporządzeniu w § 1 ust. 1 pkt 1 wyodrębniono szkolenia specjalizacyjne dla pielęgniarek uwzględniając w ich treściach moduły programowe specjalizacji, które dotychczas funkcjonowały odrębnie. W projektowanym rozporządzeniu dotychczas odrębne dziedziny pielęgniarstwa dla pielęgniarek zostały włączone jako moduł do pozostałych szkoleń specjalizacyjnych w dziedzinie pielęgniarstwa:
1) anestezjologicznego i intensywnej opieki, z uwzględnieniem w nim modułu pielęgniarstwa kardiologicznego;
2) chirurgicznego-operacyjnego – te dwie dziedziny zostały połączone w jednaj
3) onkologicznego, z uwzględnieniem w nim modułu pielęgniarstwa opieki paliatywnej;
4) geriatrycznego;
5) opieki długoterminowej, z uwzględnieniem w nim modułu pielęgniarstwa geriatrycznego,
pielęgniarstwa opieki paliatywnej, pielęgniarstwa neurologicznego;
6) pediatrycznego,   z   uwzględnieniem   u   nim   modułu   pielęgniarstwa  neonatologicznego, pediatrycznej opieki paliatywnej oraz pielęgniarstwa onkologicznego w pediatrii;
7) psychiatrycznego;
8) ratunkowego, z uwzględnieniem w nim modułu pielęgniarstwa kardiologicznego;
9) rodzinnego,   z   uwzględnieniem   w   nim   modułu   pielęgniarstwa   geriatrycznego   oraz pielęgniarstwa środowiska nauczania i wychowania;
10) zachowawczego,   z  uwzględnieniem   w   nim   modułu   pielęgniarstwa   kardiologicznego, pielęgniarstwa   neurologicznego,   pielęgniarstwa   nefrologicznego   oraz   pielęgniarstwa diabetologicznego.
W projektowanym rozporządzeniu w § 1 ust. 1 pkt 2 wyodrębniono dziedzinę, w której pielęgniarki mogą odbywać specjalizację mającą zastosowanie w ochronie zdrowia – jest to ochrona zdrowia pracujących.
Ponadto w § 1 ust. 2 projektowanego rozporządzenia wyodrębniono szkolenie specjalizacyjne dla położnych w dziedzinie pielęgniarstwa:
1) ginekologicznego-położniczego, z uwzględnieniem w nim modułu pielęgniarstwa onkologicznego, pielęgniarstwa neonatologicznego;
2) rodzinnego.
Tym samym liczba szkoleń dla położnych zmniejszyła się z 4 do 2.
W § 1 ust. 3 wyodrębniono szkolenie specjalizacyjne dla pielęgniarek i położnych, pozostawiając możliwość wspólnego odbywania specjalizacji dla pielęgniarek i położnych wyłącznie w dziedzinie pielęgniarstwa epidemiologicznego.
Tym samym liczba szkoleń dla pielęgniarek i położnych zmniejszyła się z 3 do 1.
W porównaniu z dotychczasowym rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29 października 2003 r. w sprawie wykazu dziedzin pielęgniarstwa oraz dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia, w których może być prowadzona specjalizacja i kursy kwalifikacyjne, oraz ramowych programów specjalizacji dla pielęgniarek i położnych (Dz. U. Nr 197, póz. 1922 oraz z 2007 r. Nr 102, póz. 708) usunięto dwie dziedziny kształcenia tj.: szkolenie specjalizacyjne w dziedzinie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej dla pielęgniarek oraz szkolenie specjalizacyjne w dziedzinie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej dla położnych. Działanie to jest wynikiem niewielkiego zainteresowania kształceniem w tych dziedzinach zarówno przez pielęgniarki jak i położne (od roku 2003 do dnia 31 grudnia 2011 r., specjalizacje w tej dziedzinie ukończyły tylko 23 pielęgniarki w ramach jednej edycji kształcenia). Ponadto należy wskazać, że zgodnie z ustawą z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej, wykonywanie zawodu polega m.in. na edukacji i promocji zdrowia. Tak więc, umiejętności wynikowe, które uzyskuje pielęgniarka albo położna po ukończeniu tych specjalizacji zostały przez ustawodawcę uznane za jeden z elementów wykonywania zawodu, gdzie niezbędna wiedza jest uzyskiwana w trakcie kształcenia podstawowego.
Z § 1 ust. 3 dotychczasowego rozporządzenia usunięto szkolenie specjalizacyjne w dziedzinie organizacji i zarządzania, gdyż szkolenie to nigdy nie było dziedziną pielęgniarstwa. Natomiast szkolenie specjalizacyjne w dziedzinie pielęgniarstwa neonatologicznego dla pielęgniarek i położnych, przyłączono jako moduł do szkolenia specjalizacyjnego w dziedzinie pielęgniarstwa pediatrycznego w przypadku pielęgniarek oraz do szkolenia specjalizacyjnego w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego w przypadku położnych.
W § 2 ust. 1 pkt 1 projektowanego rozporządzenia dodano trzy dziedziny kursów kwalifikacyjnych, w których pielęgniarki będą mogły podnosić swoje kwalifikacje, są to dziedziny pielęgniarstwa:
1) diabetologicznego;
2) geriatrycznego;
3) neurologicznego.
Analogicznie jak w przypadku specjalizacji zrezygnowano z kształcenia na poziomie kursu kwalifikacyjnego w dziedzinie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej dla pielęgniarek.
W projektowanym rozporządzeniu w § 2 ust. 1 pkt 2 wyodrębniono dziedzinę, w której pielęgniarki mogą odbywać kurs kwalifikacyjny, mający zastosowanie w ochronie zdrowia – jest to ochrona zdrowia pracujących.
Ponadto w § 2 ust. 2 dodaje się kształcenie na poziomie kursu kwalifikacyjnego dla położnych w dziedzinie pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej opieki w położnictwie i ginekologii.
Analogicznie jak w przypadku specjalizacji zrezygnowano z kształcenia na poziomie kursu kwalifikacyjnego w dziedzinie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej dla położnych.
Projektowane rozporządzenie powinno wejść w życie z dniem 23 sierpnia 2013 r. Proponowany termin wejścia w życie jest związany z treścią art. 99 ust, 1 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej, zgodnie z którym Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych przygotuje programy kształcenia, o których mowa w art. 78 tej ustawy, w terminie 24 miesięcy od dnia jej ogłoszenia tj. od dnia 23 sierpnia 2011 r. Mając na uwadze powyższy termin należy uznać za niezbędne ogłoszenie projektowanego rozporządzenia z jednoczesnym pozostawieniem odpowiedniego okresu yacatio legis. Jednocześnie zgodnie z art. 99 ust. 2 ustawy kształcenie podyplomowe rozpoczęte przed ogłoszeniem programu kształcenia, o którym mowa w art. 78 (nowe programy), kontynuuje się na podstawie dotychczasowego programu kształcenia do czasu jego zakończenia. Przy czym dotychczasowe programy kształcenia wynikają z przepisów ustawy z dnia 5 lipca 1996 r, o zawodach pielęgniarki i położnej i rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 października 2003 r. w sprawie wykazu dziedzin pielęgniarstwa oraz dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia, w których może być prowadzona specjalizacja i kursy kwalifikacyjne, oraz ramowych programów specjalizacji dla pielęgniarek i położnych.
Projekt rozporządzenia nie zawiera przepisów technicznych, w związku z czym nie podlega notyfikacji w trybie przewidzianym w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, póz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, póz. 597). Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.