Interpelacja do ministra zdrowia w sprawie wynagrodzenia pielęgniarek
Szanowny Panie Ministrze!
W ubiegłym roku wprowadzono nowelizację ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych, która objęła także pielęgniarki. Mimo to część z nich jest niezadowolona z różnorodnej interpretacji nowych stawek wynagrodzenia przez dyrektorów placówek zatrudniających je i zaczynają protestować, równocześnie pozywając szpitale.
W teorii bowiem im wyższe wykształcenie, tym wynagrodzenie powinno być wyższe. Różnica wynagrodzenia pomiędzy pielęgniarką ze średnim wykształceniem (5322,78 zł brutto) a pielęgniarką z wykształceniem wyższym i specjalizacją (7 304,66 zł brutto) wynosi dziś blisko 2 tysiące złotych brutto.
W praktyce jednak, jak twierdzą, pracodawcy zaczynają zatrudniać personel z niższym wykształceniem, by uniknąć wypłacania podwyżek zależnych od zajmowanego stanowiska bądź dokonują degradacji. Pielęgniarki zastanawiają się więc, po co wysyłano je na kursy bądź w jakim celu dokształcały się na własną rękę.
Inna część środowiska pielęgniarskiego stoi jednocześnie na stanowisku, że różnicowanie wynagrodzeń, w sytuacji gdy zarówno pielęgniarki z wyższym, jak i ze średnim wykształceniem posiadają często identyczny zakres obowiązków jest skrajnie niesprawiedliwe i rodzi absurdy, takie jak sytuacje, gdy pielęgniarka z niższym wykształceniem po kilkudziesięciu latach pracy zarabia mniej niż pielęgniarka z wyższym wykształceniem, która dopiero weszła na rynek pracy.
Zachęcamy do zapoznania się ze styczniowym wydaniem miesięcznika branżowego, w którym opublikowaliśmy treść wyroku sądu przyznającego odszkodowanie dyskryminowanej pielęgniarce z grupy 6, która wykonywała te same czynności co pielęgniarki zaszeregowane do wyższej grupy w siatce płac. Zobacz, co uznał sąd…
Dyrektorzy szpitali wskazują natomiast, że jedną z przyczyn zaistniałej sytuacji jest ciągłe niedofinansowanie placówek, które skutkuje tym, że nie stać ich na zatrudnianie pielęgniarek za proponowane przez ustawodawcę stawki.
Mając na uwadze powyższe uprzejmie proszę o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:
1. Jak Pan Minister ustosunkuje się do podniesionej kwestii?
2. Czy wychodząc naprzeciw oczekiwaniom środowiska pielęgniarek Ministerstwo przeanalizuje i uporządkuje obecne przepisy dotyczące wypłacania podwyżek zależnych od zajmowanego stanowiska?
3. Jakie inne rozwiązania przedmiotowego problemu dostrzega Ministerstwo?
Z wyrazami szacunku
Poseł Katarzyna Osos
16 lutego 2023 roku
Ministerstwo zdrowia – wynagrodzenie za pracę pielęgniarek powinno odpowiadać ilość i jakość świadczonej pracy oraz rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu
Szanowna Pani Marszałek,
W odpowiedzi na interpelację Poseł Katarzyny Osos „w sprawie wynagrodzenia pielęgniarek” uprzejmie proszę o przyjęcie poniższych wyjaśnień.
W polskim porządku prawnym do kształtowania wysokości wynagrodzeń stosuje się zasadę określoną w art. 78 § 1 Kodeksu pracy nakazującą tak ustalać wynagrodzenie za pracę, aby „odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy”. Ta sama kodeksowa zasada znajduje zastosowanie na gruncie ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2139). Przyjęcie przez ustawodawcę regulacji opartej o kodeksową zasadę obowiązującą przy ustalaniu wynagrodzeń pracowników powoduje, że dla powstania obowiązku ustalenia wynagrodzenia danego pracownika objętego zakresem wspomnianej ustawy, zgodnie z określonym w załączniku nr 1 do niej współczynnikiem pracy, niezbędne jest wprowadzenie na gruncie regulacji zakładowej lub w umowie o pracę wymogu posiadania określonego wykształcenia na danym stanowisku pracy.
Pracodawca wynagradzając pielęgniarki musi kierować się nie tylko siatką płac lecz przede wszystkim zasadami Kodeksu pracy
Należy zauważyć, że kierownik podmiotu jako pracodawca, kształtuje politykę kadrową w zarządzanej przez siebie jednostce, biorąc pod uwagę zarówno potrzeby związane z zapewnieniem realizacji zadań tego podmiotu (w tym świadczeń zdrowotnych), jak i posiadanych możliwości. Ma on zatem możliwość decydowania, w granicach określonych przepisami prawa, w tym m.in. przepisami:
– rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 lipca 2011 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami (Dz. U. Nr 151, poz. 896,
z późn. zm.),
– rozporządzeń określających warunki realizacji świadczeń gwarantowanych w określonych zakresach, wydanych na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2561, z późn. zm.)
– o tym jakie wymogi mają spełniać osoby zatrudnione w podmiocie leczniczym przez niego zarządzanym, pod takim jednak warunkiem, że zapewni udzielanie świadczeń zdrowotnych wyłącznie przez osoby wykonujące zawód medyczny oraz spełniające wymagania zdrowotne określone w odrębnych przepisach (art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej – Dz. U. z 2022 r. poz. 633, z późn. zm.), a także że podejmowane przez niego jako pracodawcę czynności mieścić się będą w granicach norm określonych przepisami prawa pracy. Proces określania kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku pracy nie ma bowiem charakteru dowolnego i powinien znajdować uzasadnienie w faktycznej organizacji pracy w danym podmiocie leczniczym, odpowiadać wymogom wynikającym z powszechnie obowiązujących przepisów prawa oraz musi przebiegać zgodnie z ogólnymi normami prawa pracy regulującymi zasady kształtowania treści stosunku pracy poszczególnych pracowników.
Zasada nadrzędna: posiadanie przez pielęgniarkę określonego wykształcenia… na danym stanowisku pracy
Należy podkreślić, że zawarty w załączniku do ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. podział na grupy zawodowe, od samego początku funkcjonowania ustawy w obrocie prawnym, oparty jest o kwalifikacje wymagane od pracownika na zajmowanym stanowisku. Wskazuje na to już sam tytuł tabeli ze współczynnikami pracy:
„Grupy zawodowe według kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku”. (Ten tytuł nie ulegał zmianie przy kolejnych nowelizacjach ustawy.)
Istotne znaczenie przy kwalifikowaniu pracowników do właściwej grupy zawodowej ma więc wykształcenie nie tyle posiadane przez pracownika, co wymagane na stanowisku, na którym jest on zatrudniony. Zaszeregowanie pracownika wykonującego zawód medyczny (w tym pielęgniarki i położnej) oraz pracownika działalności podstawowej, innego niż pracownik wykonujący zawód medyczny do jednej z grup zawodowych, odbywać się więc powinno w oparciu o określony przez pracodawcę, na gruncie regulacji zakładowej lub w umowie o pracę, wymóg posiadania określonego wykształcenia na danym stanowisku pracy.
Zawód pielęgniarki jest determinowany przez potrzebę ciągłego podnoszenia kwalifikacji zawodowych
Ponadto należy dodać, że zasady wykonywania zawodów pielęgniarki i położnej reguluje ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. z 2022 r. poz. 2702, z późn. zm.) oraz akty wykonawcze wydane do tej ustawy. Rozwój medycyny i związane z tym zmiany w systemie ochrony zdrowia oraz potrzeby zdrowotne społeczeństwa polskiego determinują potrzebę ustawicznego podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pielęgniarki i położne w różnych obszarach pielęgniarstwa i położnictwa, w ramach kształcenia przeddyplomowego, w tym uzyskiwania tytułu magistra pielęgniarstwa lub położnictwa, jak też w różnych rodzajach i dziedzinach kształcenia podyplomowego.
Znaczenie specjalizacji pielęgniarek w kształceniu podyplomowym
Wykaz dziedzin specjalizacji skierowanych dla pielęgniarek i położnych określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 12 grudnia 2013 r. w sprawie wykazu dziedzin pielęgniarstwa oraz dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia, w których może być prowadzona specjalizacja i kursy kwalifikacyjne (Dz. U. z 2013 r., poz. 1562). Ponadto pielęgniarki i położne mogą przystąpić do wybranych dziedzin specjalizacji określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 13 czerwca 2017 r. w sprawie specjalizacji w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia (Dz. U. z 2022 r. poz. 342). Należy podkreślić, że specjalizacja, jako najdłuższa forma kształcenia podyplomowego, ma na celu uzyskanie przez pielęgniarkę lub położną specjalistycznej wiedzy i umiejętności w określonej dziedzinie pielęgniarstwa lub dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia oraz tytułu specjalisty w tej dziedzinie.
To kierownik podmiotu leczniczego ma kompetencje i ponosi odpowiedzialność w zakresie określenia wymogów kwalifikacyjnych na stanowiskach pracy personelu pielęgniarskiego
Jak już wspomniano, odpowiedzialność za zarządzanie podmiotem leczniczym niebędącym przedsiębiorcą ponosi kierownik tego podmiotu i to on odpowiada za zatrudnienie na danym stanowisku pracy osoby posiadającej wymagane przepisami prawa kwalifikacje.
Sprawy dotyczące sposobu i warunków udzielania świadczeń zdrowotnych przez podmiot wykonujący działalność leczniczą, nieuregulowane w ustawie lub statucie danego podmiotu leczniczego, powinien określać regulamin organizacyjny ustalony przez kierownika.
Załącznik do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 lipca 2011 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami określa jedynie wykaz stanowisk pracy i minimalne wymagania do pracy na tych stanowiskach.
O zakwalifikowaniu pielęgniarki do grupy zawodowej pracodawca powinien decydować w oparciu o kwalifikacje wymagane do zajmowania określonego stanowiska. Ostateczna decyzja co do uznania posiadanych przez daną osobę kwalifikacji na stanowisku pielęgniarki lub położnej uzależniona jest zatem od potrzeb i decyzji kierownika podmiotu leczniczego, który w przedmiotowym zakresie zobowiązany jest kierować się bezpieczeństwem pacjentów oraz potrzebą zapewnienia efektywności zatrudnienia, mając na uwadze regulacje prawne w tym zakresie.
MZ: samo posiadanie kwalifikacji przez pielęgniarkę nie może być podstawą do różnicowanie wysokości wynagrodzenia
Koniecznym jest przypomnienie, że przepisy ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. określają jedynie najniższe wysokości wynagrodzeń zasadniczych (ustawa nie tworzy siatki płac) i nie wyłączają w żadnym miejscu przepisów ogólnych Kodeksu pracy. Pracodawca kwalifikując pracowników do właściwej grupy zawodowej powinien więc brać po uwagę faktyczną
strukturę zatrudnienia na istniejących w podmiocie leczniczym stanowiskach pracy oraz wymogi stawiane zatrudnianym na nich pracownikom.
Przykładowo, pracodawca nie może powołując się jedynie na ustawę z dnia 8 czerwca 2017 r. różnicować wysokości wynagrodzeń pracowników zatrudnionych na stanowiskach, na których wykonywana jest praca jednakowej wartości (np. różnicować sytuacji pielęgniarek z wymaganą specjalizacją zatrudnionych na stanowisku „specjalista pielęgniarka” w danym oddziale / jednostce organizacyjnej i posiadających jednakowy zakres obowiązków, tylko ze względu na posiadane wyższe wykształcenie I stopnia – licencjat pielęgniarstwa albo tytuł magistra na kierunku pielęgniarstwo).
wiceminister zdrowia Piotr Bromber
Pracodawca kształtując zasady wynagradzania pielęgniarek nie może łamać zasady równego traktowania w zatrudnieniu
Działałby bowiem wówczas wbrew art. 183c Kodeksu pracy statuującemu zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, zgodnie z którą pracodawca powinien ustalić jednakowe wynagrodzenie dla osób, które wykonują jednakową pracę lub pracę o jednakowej wartości. (Pracami o jednakowej wartości są prace, których wykonywanie wymaga od pracowników porównywalnych kwalifikacji zawodowych, potwierdzonych dokumentami przewidzianymi w odrębnych przepisach lub praktyką i doświadczeniem zawodowym, a także porównywalnej odpowiedzialności i wysiłku.) Zarówno przepis art. 183c, jak też art. 78 Kodeksu pracy, odnosi się do sposobu kształtowania wynagrodzeń konkretnych pracowników, zatem adresowany jest do pracodawcy. W związku z powyższym, różnicowanie wynagrodzeń pracowników w ramach jednego zakładu pracy, w oderwaniu od wykonywanych obowiązków na określonych stanowiskach, może być uznane za nieuzasadnione w świetle obowiązujących przepisów Kodeksu pracy.
Jednocześnie uprzejmie informuję, że na obecną chwilę Minister Zdrowia nie rozważa wystąpienia z inicjatywą dokonania zmian w ustawie o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych.
Z wyrazami szacunku
z upoważnienia Ministra Zdrowia
Piotr Bromber
6 marca 2023 roku
Śródtytuły pochodzą od redakcji pielegniarki.info.pl
źródło: sejm.gov.pl
