Pielęgniarka pisze do Rzecznika Praw Obywatelskich

Działając z upoważnienia Rzecznika Praw Obywatelskich, w nawiązaniu do Pana wniosku dotyczącego nowelizacji ustawą z dnia 28 maja 2021 r. (Dz.U.2021.1104) ustawy z dnia 8 czerwca 2018 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 830 z późn. zm.) w zakresie niezgodności wprowadzonych współczynników pracy dla wynagrodzeń zasadniczych pielęgniarek i położnych z zasadą równego traktowania i zakazem dyskryminacji z jakiejkolwiek przyczyny wyrażonych w art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.), niniejszym potwierdzam wpływ Pana wniosku i na podstawie art. 11 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (t. j. Dz. U. z 2020 r., poz. 627) wskazuję co następuje.

Na wstępie zaznaczyć należy, że kompetencje Rzecznika ograniczają się do żądania przedstawienia wyjaśnień odnośnie sprawy prowadzonej przed organami administracji publicznej (art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich) lub do tzw. pośredniej inicjatywy ustawodawczej poprzez wystąpienie do właściwych organów z wnioskami o podjęcie jej lub zmianę innych aktów prawnych w sprawach dotyczących wolności i praw człowieka i obywatela (art. 16 ust. 2 pkt 1 ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich). Jeśli organ do którego Rzecznik skierował wystąpienie nie podziela ocen, uwag i opinii Rzecznika, poprzestaje na przekazaniu swojego stanowiska, gdyż nie jest związany stanowiskiem Rzecznika w zakresie konieczności podjęcia inicjatywy prawodawczej (tak: S. Trociuk [w:] Ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich. Komentarz, wyd. II, LEX/el. 2020, art. 16).

Współczynniki pracy pielęgniarek nie są związane ze stażem pracy, a także z wykonywaną przez nie pracą

Odnosząc się do sprawy dotyczącej rozwiązań ustawowych w zakresie wysokości wynagrodzenia pielęgniarek, zaznaczyć trzeba że zgodnie z załącznikiem ustalonym w brzmieniu wynikającym z art. 1 ust. 3 ustawy z dnia 28 maja 2021 r. o zmianie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Poz. 1104), współczynnik pracy, od którego zależy wysokość podwyżki wynagrodzenia zasadniczego pracownika wykonującego zawód medyczny oraz pracownika działalności podstawowej, innego niż pracownik wykonującego zawód medyczny, którego wynagrodzenie zasadnicze jest niższe od najniższego wynagrodzenia zasadniczego, został ustalony w sposób odrębny dla pielęgniarek lub położnych z tytułem zawodowym magistra (pielęgniarstwa, położnictwa), posiadających tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia, posiadających oba tytułu oraz dla pielęgniarek albo położnych nie posiadających tytułu zawodowego i specjalizacji. Współczynnik nie jest związany ze stażem pracy pielęgniarki lub położnej, a także z wykonywaną przez nie pracą.

Dyferencjacje wynagrodzeń pielęgniarek i położnych

Zaznaczyć trzeba, że ustawa o zmianie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych oraz niektórych innych ustaw dotyczy wyłącznie minimalnego wynagradzania za pracę tych osób, co w praktyce oznacza dyferencjacje wynagrodzeń pomiędzy poszczególnymi grupami osób z punktu widzenia stopnia uzyskanych przez nie specjalizacji. Doprowadza to do sytuacji, w której pracownicy wykonujący te same prace, z podobnym zakresem obowiązków, uzyskują minimalne wynagrodzenie na zróżnicowanym poziomie, którego sposób podwyższenia regulują wyłącznie postanowienia ustawy.

Pomimo obowiązku traktowania pracowników równo i do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości (art. 183c § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy), kontroli w zakresie sposobu ustalania minimalnego zasadniczego wynagradzania za pracę podlega wyłącznie zgodność podwyższania wynagrodzeń przez podmiot leczniczy z art. 3 ustawy (art. 4 pkt 1 i 2 ustawy). Zgłoszenie w tym przypadku kwestii dyskryminacji w wynagrodzenia m. in. do inspekcji pracy nie będzie skuteczne, jeśli same podwyżki wynagrodzeń (a nie ich wysokości) pozostają zgodne z ustawą.

RPO pisze do MZ w sprawie płac pielęgniarek

Powyższe stanowisko Rzecznika zostało przedstawione Departamentowi Prawnemu Ministerstwa Zdrowia w piśmie z dnia 10 czerwca 2021 r. przedłożonego w podobnej sprawie dotyczącej nowelizacji ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagradzania zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych, które przedkładam w załączeniu. O ustosunkowaniu się Departamentu do wniosku Rzecznika zostanie Pan poinformowany niezwłocznie wraz z odrębnym pismem.

Z poważaniem,
Lesław Nawacki
Dyrektor Zespołu
Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego
Rzecznika Praw Obywatelskich
23 lipca 2021 roku

Rzecznika Praw Obywatelskich pisze do ministra zdrowia

Pan
Damian Jakubik
Dyrektor
Departament Prawny
Ministerstwa Zdrowia
Szanowny Panie Dyrektorze,

działając z upoważnienia Rzecznika Praw Obywatelskich, w nawiązaniu do skierowanego do Rzecznika wniosku Pana …….. z dnia 10 czerwca 2021 r. w przedmiocie ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych (t. j. Dz. U. z 2020 r., poz. 830, zwana dalej także: „ustawą”), przekazując ww. wniosek, zwracam się z uprzejmą prośbą o przedstawienie stanowiska w zakresie ewentualnego naruszenia zasady równości w wynagradzaniu pielęgniarek i położnych z uwagi na kryterium uzyskania specjalizacji w dziedzinie pielęgniarstwa lub innej dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia, pomimo prawa do jednakowego wynagradzania za jednakową pracę.

Należy wskazać, że przedmiotem ustawy pozostaje m.in. ustalenie podwyżek wynagrodzenia zasadniczego osób wykonujących czynności pielęgniarskie lub położne, których wynagrodzenie zasadnicze jest niższe od najniższego wynagrodzenia zasadniczego, ustalonego jako iloczyn współczynnika pracy określonego w załączniku do ustawy i kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym ustalenia, które ogłasza Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” (art. 3 ust. 1 ustawy).

Jak wskazuje Pan ……. we wniosku z dnia 10 czerwca 2021 r. ustawa dotyczy jednak wyłącznie minimalnego wynagradzania za pracę tych osób, co w praktyce oznacza dyferencjacje wynagrodzeń pomiędzy poszczególnymi grupami osób z punktu widzenia stopnia uzyskanych przez nie specjalizacji. Doprowadza to do sytuacji, w której pracownicy wykonujący te same prace, z podobnym zakresem obowiązków, uzyskują minimalne wynagrodzenie na zróżnicowanym poziomie, którego sposób podwyższenia regulują wyłącznie postanowienia ustawy.

RPO – w jaki sposób MZ będzie przeciwdziałać dyskryminacji pielęgniarek w wynagradzaniu i zachowaniu prawa do jednakowego wynagrodzenia

Pomimo obowiązku traktowania pracowników równo i do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości (art. 183c § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy), kontroli w zakresie sposobu ustalania minimalnego zasadniczego wynagradzania za pracę podlega wyłącznie zgodność podwyższania wynagrodzeń przez podmiot leczniczy z art. 3 ustawy (art. 4 pkt 1 i 2 ustawy). Zgłoszenie w tym przypadku kwestii dyskryminacji w wynagrodzenia m. in. do inspekcji pracy nie będzie skuteczne, jeśli same podwyżki wynagrodzeń (a nie ich wysokości) pozostają zgodne z ustawą.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (t. j. Dz. U. z 2020 r., poz. 627), zwracam się z uprzejmą prośbą o przedstawienie stanowiska w zakresie przeciwdziałania dyskryminacji w wynagradzaniu i zachowania prawa do jednakowego wynagrodzenia wobec konieczności kierowania się przy podwyżkach współczynnikiem o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych, odniesienie się do innych zastrzeżeń wnioskodawcy oraz ewentualnie o potrzebie dokonania zmian legislacyjnych w ustawie w celu nieobniżania wynagrodzeń niektórych grup pracowników.

Z poważaniem,
Lesław Nawacki
Dyrektor Zespołu
Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego
Rzecznika Praw Obywatelskich
10 czerwca 2021 roku

Śródtytuły i linki w powyższych pismach pochodzą od redakcji portalu