W pierwszej kolejności przeanalizyjmy regulacje prawne w zakresie zagadnienia: wykonywanie szczepień ochronnych a wymogi kwalifikacyjne wobec pielęgniarki i położnej.
USTAWA
z dnia 5 grudnia 2008 r.
o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi
(Dz. U. Nr 234, poz. 1570)
– wyciąg –
Art. 17
(…)
10. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia:
(…)
3) kwalifikacje osób przeprowadzających szczepienia ochronne,
(…)
Art. 67. Do dnia 31 grudnia 2015 r.:
(…)
3) szczepienia ochronne mogą wykonywać lekarze lub felczerzy, pielęgniarki, położne i higienistki szkolne, nieposiadający kwalifikacji określonych na podstawie art. 17 ust. 10 pkt 3, o ile posiadają 2,5-letnią praktykę w zakresie przeprowadzania szczepień ochronnych.
Minister zdrowia nie wydał jeszcze rozporządzenia wykonawczego do art. 17 ust. 10 pkt 3 do powyżej cytowanej ustawy. Natomiast ustawa z 2008 roku reguluje, że rozprządzenia wykonawcze wydane na podstawie poprzednio obowiązującej ustawy z 2001 roku o chorobach zakaźnych i zakażeniach zachowują swoją ważność do wejścia w życie nowych przepisów wykonawczych, jednak nie dłużej niz dwa lata od wejścia w życie ustawy z 2008 roku.
Zobacz publikację: Szczepienia w pytaniach i odpowiedziach
.
.
Poniżej prezentuję rozporzadzenie wykonawcze do ustawy z 2001 roku:
ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA ZDROWIA
z dnia 19 grudnia 2002 r.
w sprawie wykazu obowiązkowych szczepień ochronnych oraz zasad przeprowadzania i dokumentacji szczepień.
(Dz. U. Nr 237, poz. 2018)
– wyciąg –
(…)
§ 7. Szczepienia ochronne oraz badania tuberkulinowe przeprowadzają lekarze, felczerzy, pielęgniarki, położne i higienistki szkolne, którzy odbyli w ramach doskonalenia zawodowego specjalistyczny kurs w tym zakresie.
Wnioski:
Szczepienia ochronne mogą wykonywać pielęgniarki i położne, które odbyły kurs specjalistyczny.
Natomiast do dnia 31 grudnia 2015 r. szczepienia ochronne mogą wykonywać także pielęgniarki i położne "o ile posiadają 2,5-letnią praktykę w zakresie przeprowadzania szczepień ochronnych".
Zobacz publikację: Szczepienia w profilaktyce chorób zakaźnych
.
Należy wspomnieć o jeszcze jednej regulacji prawnej w kontekście omawianego zagadnienia. Otóż jest nią rozporządzenie w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego. Poniżej cytuję wyciąg z tego rozporzadzenia.
ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA ZDROWIA
z dnia 7 listopada 2007 r.
w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego
(Dz. U. Nr 210, poz. 1540)
– wyciąg –
§ 1. 1. Pielęgniarka jest uprawniona do wykonywania samodzielnie bez zlecenia lekarskiego:
(…)
g) wykonywanie szczepień ochronnych w ramach kalendarza szczepień i na zlecenie właściwych jednostek organizacyjnych służby zdrowia oraz wystawianie związanych z tym zaświadczeń, pod warunkiem odbycia kursu specjalistycznego,
Powyższy zapis jest kurozalny! Moim zdaniem regulacje prawne w zakresie szczepień ochronnych nie dopuszczają do sytuacji, w której pielęgniarka lub położna jest "uprawniona do wykonywania samodzielnie bez zlecenia lekarskiego"; "szczepień ochronnych w ramach kalendarza szczepień" zarówno szczepień "obowiązkowych" jaki "zalecanych". Dlaczego? Nie zezwala na to art. 17 ust. 2 ustawy z 2008 roku który cytuję:
2. Wykonanie obowiązkowego szczepienia ochronnego jest poprzedzone lekarskim badaniem kwalifikacyjnym w celu wykluczenia przeciwwskazań do wykonania obowiązkowego szczepienia ochronnego.
Natomiast art. 19 ust. 6 tej ustawy brzmi:
Do przeprowadzenia zalecanych szczepień ochronnych stosuje się przepisy, o których mowa w art. 17 ust. 2
Kolejny problem to wymagane kwalifikacje od osób, które wykonują nie szczepienia "obowiązkowe" lecz tzw. "zalecane" szczepienia ochronne. Do nich zalicza się zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych na 2009 r. zawarte poniżej w tabeli szczepienia:
|
Szczepienie przeciw
|
Szczególnie zalecane osobom
|
Uwagi
|
|
1
|
2
|
3
|
|
WZW typu B – domięśniowo; dawkowanie i cykl szczepień wg wskazań producenta szczepionki
|
– osobom, które ze względu na tryb życia lub wykonywane zajęcia są narażone na zakażenia związane z uszkodzeniem ciągłości tkanek lub poprzez kontakt seksualny, – przewlekle chorym o wysokim ryzyku zakażenia nieszczepionym w ramach szczepień obowiązkowych, – chorym przygotowywanym do zabiegów operacyjnych, – dzieciom i młodzieży, nie objętym dotąd szczepieniami obowiązkowymi, – osobom dorosłym, zwłaszcza w wieku starszym
|
Zaleca się szczepienia podstawowe, w cyklu 0; 1; 6. Nie należy szczepić osób uprzednio zaszczepionych podstawowo. Osobom przewlekle chorym podawać dawki przypominające w celu utrzymania stężenia przeciwciał anty HBs powyżej poziomu ochronnego (10 j.m./l). Dawki przypominające podawać według wskazań lekarza oraz producenta.
|
|
WZW typu A – domięśniowo; dawkowanie i cykl szczepień wg wskazań producenta szczepionki
|
– osobom wyjeżdżającym do krajów o wysokiej i pośredniej endemiczności zachorowań na WZW typu A, – osobom zatrudnionym przy produkcji i dystrybucji żywności, usuwaniu odpadów komunalnych i płynnych nieczystości oraz przy konserwacji urządzeń służących temu celowi, – dzieciom w wieku przedszkolnym, szkolnym i młodzieży, które nie chorowały na WZW typu A
|
|
|
ODRZE, ŚWINCE, RÓŻYCZCE – podskórnie wg wskazań producenta
|
– osobom nie szczepionym przeciw odrze, śwince i różyczce w ramach szczepień obowiązkowych należy podać dwie dawki szczepionki w odstępie co najmniej 4 tygodni. U osób wcześniej szczepionych przeciw odrze lub różyczce szczepionkami monowalentnymi należy traktować jako szczepienie przypominające, – młodym kobietom, zwłaszcza pracującym w środowiskach dziecięcych (przedszkola, szkoły, szpitale, przychodnie), dla zapobiegania różyczce wrodzonej szczególnie nieszczepionym w 13 roku życia lub, jeżeli od szczepienia podstawowego w 13 roku życia minęło więcej niż 10 lat
|
Podawane w wywiadzie przebycie zachorowań na odrę, świnkę lub różyczkę nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia, należy ją podać nie wcześniej niż po upływie 4 tygodni od wyzdrowienia. Nie szczepić w okresie ciąży. Przez 3 miesiące po szczepieniu nie należy zachodzić w ciążę.
|
|
GRYPIE – dawkowanie i cykl szczepień wg wskazań producenta szczepionki
|
ze wskazań klinicznych i indywidualnych: – przewlekle chorym (astma, cukrzyca, niewydolność układu krążenia, oddychania, nerek), – w stanach obniżonej odporności, -osobom w wieku powyżej 55 lat; ze wskazań epidemiologicznych: – pracownikom ochrony zdrowia, szkół, handlu, transportu, oraz innym osobom narażonym na kontakty z dużą liczbą ludzi
|
Według wskazań producenta. Szczepionki ważne są tylko jeden rok ze względu na coroczne zmiany składu według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia.
|
|
KLESZCZOWEMU ZAPALENIU MÓZGU – dawkowanie i cykl szczepień wg wskazań producenta szczepionki
|
– przebywającym na terenach o nasilonym występowaniu tej choroby: w szczególności osobom zatrudnionym przy eksploatacji lasu, stacjonującemu wojsku, funkcjonariuszom straży pożarnej i granicznej, rolnikom, młodzieży odbywającej praktyki oraz turystom i uczestnikom obozów i kolonii
|
Szczepienie według wskazań producenta.
|
|
ZAKAŻENIOM HAEMOPHILUS INFLUENZAE typu b – domięśniowo lub podskórnie; dawkowanie i cykl szczepień wg wskazań producenta szczepionki
|
– dzieciom do 6 roku życia niezaszczepionym w ramach szczepień obowiązkowych dla zapobiegania zapaleniom opon mózgowo-rdzeniowych, posocznicy, zapaleniom nagłośni itp.
|
Szczepienia według wskazań producenta.
|
|
BŁONICY, TĘŻCOWI – domięśniowo lub podskórnie Td; dawkowanie i cykl szczepień wg wskazań producenta szczepionki
|
