Stanowisko
Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych
z dnia 12 marca 2008 r.
w sprawie zaliczenia zawodów pielęgniarki i położnej do zawodów wykonywanych w warunkach szczególnych oraz prawa do wcześniejszych świadczeń emerytalnych
Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych wnioskuje do Prezesa Rady Ministrów o podjęcie działań zmierzających do opracowania uregulowań prawnych, na podstawie których pielęgniarki i położne mogłyby przechodzić na emeryturę w wieku 55 lat i po przepracowaniu 35 lat pracy oraz o zaliczenie zawodów pielęgniarki i położnej do zawodów wykonywanych w warunkach szczególnych, poprzez nowelizację rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.).
Z punktu widzenia wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej istotna jest definicja prawna terminu „praca o szczególnym charakterze”. Zgodnie z art. 2 pkt 4 ww. projektu ustawy o emeryturach pomostowych, pojęcie to oznacza prace związane ze szczególną odpowiedzialnością oraz wymagające szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób nie zagrażający bezpieczeństwu publicznemu, zdrowiu lub życiu własnemu lub innych osób obniża się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej spowodowanego naturalnym procesem starzenia się.
Praca pielęgniarki jest pracą o szczególnym charakterze ze względu na:
– obciążenie emocjonalne (konieczność radzenia sobie z niełatwymi emocjami, jakie wzbudza codzienny kontakt z chorobą, trudnymi sytuacjami życiowymi, a nie rzadko ze śmiercią podopiecznego),
– narażenie na zakażenia oraz wpływ czynników chemicznych na układ oddechowy i skórę,
– przeciążenie układu ruchu,
– pracę zmianową, pracę w godzinach nocnych,
– zespół wypalenia zawodowego.
Z raportu badań europejskiego projektu NEXT wynika, iż pracę w porze nocnej u pielęgniarek należy traktować jako czynnik sprzyjający, przyśpieszający lub nasilający występowanie wielu schorzeń i stanów patologicznych, gdzie 70% pracowników zmianowych nie jest w stanie dotrwać do ustawowej emerytury z powodów różnych dolegliwości będących następstwem pracy zmianowej. Ostatnio stwierdzono również, że praca zmianowa i nocna przyczynia się w dużym procencie (20-60%) do powstawania schorzeń nowotworowych.
W chwili obecnej wykaz prac w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze jest uregulowany w nadal obowiązującym rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983 Nr 8, poz. 43 z późn. zmian.). Przepisy te zachowały swoją aktualność po wprowadzeniu ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS (art. 194 ww. ustawy). Wskazuje to więc, iż powyższe przepisy stanowią skuteczne rozwiązanie prawne regulujące uprawnienia emerytalne pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w tym także pielęgniarki i położnej. W związku z powyższym mając na uwadze toczące się prace nad projektem ustawy o emeryturach pomostowych zwracamy się z wnioskiem o uwzględnienie w jej projekcie, i w wydanych na jej podstawie przepisach wykonawczych, skutecznych rozwiązań prawnych dotyczących także pracy pielęgniarki i położnej. Utrzymanie minimalnego zakresu uprawnień emerytalnych pielęgniarek i położnych, wynikających z aktualnych przepisów prawnych, jest uzasadnione nie tylko szczególnym charakterem społecznym pracy wykonywanej przez pielęgniarki i położne, lecz także koniecznością utrzymania stabilnego systemu prawnego. Należy bowiem wskazać, iż zgodnie z art. 46 ust 1 pkt 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do wcześniejszej emerytury dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje ubezpieczonym, urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r., jeżeli nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz spełnią określone warunki dotyczące wieku oraz stażu pracy do dnia 31 grudnia 2008 r. Upływ tego terminu powoduje, iż ubezpieczeni nie będą mieć możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę na zasadach opisanych powyżej, co może prowadzić do powstania luki prawnej, zwłaszcza w sytuacji przedłużających się prac legislacyjnych nad ustawą o emeryturach pomostowych. Należy podkreślić również, iż po tej dacie wcześniejsze zakończenie aktywności zawodowej będzie możliwe jedynie na zasadach określonych w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który zapewnia pracownikom spełniającym ww. warunki możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę, jeżeli w dniu 1 stycznia 1999 r., pracownicy ci spełniali określone wymagania stażowe. Tym samym przepis ten ze względu na wskazaną, wczesną datę spełnienia warunków emerytalnych doprowadzi do wyraźnego ograniczenia kręgu osób mogących skorzystać z uprawnienia do przejścia na wcześniejszą emeryturę.
Sekretarz Prezes
Tomasz Niewiadomski Elżbieta Buczkowska
Co dalej z wcześniejszymi emeryturami- debata "Gazety Wyborczej" z dnia 24 kwietnia 2008 roku.
Odpowiedź Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej na powyższy Apel Naczelnej Izby PiP.
