Pracownik, który stał się ofiarą mobbingu, zanim wystąpi na drogę prawną, powinien podjąć zdecydowane działania na poziomie zakładu pracy, mające na celu zaniechanie stosowania przemocy psychicznej. Działania te można podzielić na następujące po sobie etapy.

Etap I – perswazyjny
Rozmowa z mobberem, wskazująca na niewłaściwość jego zachowania. Próba rozwiązania problemu w sposób polubowny.

II Etap – informacyjny
Poinformowanie mobbera, że jego zachowanie wyczerpuje znamiona mobbingu określone w art. 943 § 2 k.p., a co za tym idzie jest zdarzeniem wywołującym skutki prawne. Wyraźne stwierdzenie, że w przypadku kontynuowania mobbingu zostanie poinformowany o tym bezpośredni przełożony sprawcy, a następnie nie jest wykluczone wystąpienie
z odpowiednimi roszczeniami do sądu pracy.

III Etap – działania pracodawcy lub przełożonego sprawcy mobbingu
Poinformowanie o mobbingu osoby przełożonej nad sprawcą wraz z oczekiwaniem podjęcia kroków mających na celu rozwiązanie problemu w ramach zakładu pracy (obowiązek pracodawcy przeciwdziałania mobbingowi wynika wprost z przepisów Kodeksu pracy). Należy oczekiwać dużej skuteczności podjętych działań, w szczególności w sytuacji, kiedy mobberem jest członek kadry kierowniczej niższego szczebla lub współpracownicy.

IV Etap – postępowanie pozasądowe
Problem może zostać rozwiązany dzięki postępowaniu przed komisją pojednawczą lub antymobbingową czy też mediatorem wyznaczonym przez strony lub sądem polubownym.

V Etap – sądowe dochodzenie roszczeń
Pracownik kieruje pozew do sądu pracy lub do sądu cywilnego, albo do obu tych sądów.
W przypadku pozwania przed sądem pracy pracodawcy pracownikowi przysługują dwa roszczenia:
1) o zadośćuczynienie w razie wywołania rozstroju zdrowia,
2) o odszkodowanie, jeżeli mobbing stał się przyczyną rozwiązania umowy o pracę.

Porady dla osoby mobbingowanej:

• Jak najszybciej wyjdź ze schematu „ofiary” (bierny, osaczony, zahukany, odizolowany).
• Powiedz swojemu „prześladowcy”, że nie pozwolisz na poniżanie, zastraszanie, nękanie,itp. (odwołaj się do konkretnych zachowań i sytuacji). Nie przestawaj na rozmowie w cztery oczy z mobberem (wykorzystaj obecność świadków – współpracowników).
• Napisz notatkę do przełożonego zdającą sprawę z sytuacji i poproś o potwierdzenie jej odebrania. Zażądaj podjęcia działań mających na celu przeciwdziałanie mobbingowi (zgodnie z kodeksem pracy).
• Szukaj sojuszników – takich, którzy są związani z miejscem pracy(współpracownicy, związek zawodowy), jak i poza nią (rodzina, przyjaciele).
• Postaraj się przeformułować sytuację mobbingową na inną (np. trudność   w komunikacji, rozbieżność oczekiwań itd.) w celu znalezienia korzystnego   rozwiązania dla Ciebie i pracodawcy (np. w formie mediacji).
• Dokumentuj wszystko, co ma związek ze sprawą (w formie notatek),
• Zwróć się o pomoc do związków zawodowych, stowarzyszeń antymobbingowych.
• Odwiedź lekarza pierwszego kontaktu i/lub psychologa, prosząc o   potwierdzenie, że długotrwały stres doprowadził u Ciebie do rozstroju   zdrowia.

Długotrwałe prześladowanie psychiczne lub fizyczne w pracy pozostawia niezapomniane piętno na osobie, która doświadcza tego rodzaj działań. W rozmowie z ofiarą mobbingu możemy się spodziewać początkowej nieufności, przygnębienia, bezradności, a nawet tłumionego gniewu, rozpaczy i agresji. Ze względu na możliwość wystąpienia różnego rodzaju reakcji należy być szczególnie wyrozumiałym i postarać się zrozumieć trudne położenie osoby skrzywdzonej.

• Przede wszystkim pozwól rozmówcy się „wygadać” – nie przerywaj jej wypowiedzi, nie oceniaj pochopnie jej zachowań.
• Zadbaj, aby rozmowa odbyła się na osobności. Wyłącz radio, postaraj się, żeby telefony ani współpracownicy nie przerywali Ci spotkania.
• Nie bój się nagłych, spontanicznych reakcji danej osoby, np. płaczu – bo to nie Ty jesteś ich przyczyną.
• Przygotuj sobie i przekaż numery telefonów np. do Ośrodka Interwencji Kryzysowej, Państwowej Inspekcji Pracy, organizacji pomagających mobbingowanym i dyskryminowanym.

W przypadku stwierdzenia zaawansowanych przypadków mobbingu, które wywołały u ofiary problemy zdrowotne np. depresję, takiej osobie powinna zostać zapewniona możliwość skorzystania z terapii realizowanej przez podmioty zewnętrzne – poradnie, gabinety, kliniki, w których poszkodowany pracownik może znaleźć pomoc oraz wsparcie ze strony specjalistów. Przy wszelkich formach pomocowych ważna jest również zasada poufności. Osoba udzielająca wsparcia, powinna zachować daleko posuniętą dyskrecję, co do uzyskanych informacji, aby nie narazić ofiary mobbingu na dalsze przykrości i szykany.

Każdy pracownik zakładu powinien czuć się odpowiedzialny za udzielenie wsparcia i pomocy osobie mobbingowanej. Dobrze jednak, gdy w zakładzie znajduje się osoba, która dysponuje szczególnie dobrym rozeznaniem w zakresie rozpoznawania przyczyn i konsekwencji mobbingu, a dodatkowo posiada duże umiejętności interpersonalne i poczucie odpowiedzialności. Taka osoba powinna również dysponować siecią kontaktów do instytucji zewnętrznych – zajmujących się tematyką mobbingu, które przekaże pracownikom, gdy zwrócą się do niej z konkretnymi problemami.

GDZIE SZUKAĆ INFORMACJI?

1. Marciniak J. Mobbing, dyskryminacja, molestowanie – zasady przeciwdziałania, Wolters Kluwer Polska Sp. z o. o., Warszawa 2011.
2. Chakowski M. Mobbing, aspekty prawno-organizacyjne, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 2011.
3. Anna Kucharska, Mobbing. Informator dla pracodawcy, Główny Inspektorat Pracy, Warszawa 2012.
4. Marciniak J. Przeciwdziałanie mobbingowi w miejscu pracy. Poradnik pracodawcy, Wolters Kluwer Polska Sp. z o.oo, Warszawa 2008.
5. Jędrejek, G. Mobbing. Środki ochrony prawnej, Wolters Kluwer Polska Sp. zo.o., Warszawa 2007.
6. Krajowe Stowarzyszenie Antymobbingowe we Wrocławiu, www.mobbing.most.org.pl.
7. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Anty mobbingowe OSA, osa-stow.republika.pl
8. Stowarzyszenie Antymobbingowe pp. Barbary Grabowskiej, www.antymobbing.ngo.org.pl
9. Państwowa Inspekcja Pracy, www.pip.gov.pl

Autorzy:

Ewelina Tymoszuk

Marcin Tymoszuk

(prawa autorskie zastrzeżone)

Literatura:

-Marciniak J. Mobbing, dyskryminacja, molestowanie – zasady przeciwdziałania, Wolters Kluwer Polska Sp. z o. o., Warszawa 2011.
– Chakowski M. Mobbing, aspekty prawno-organizacyjne, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 2011.
– Anna Kucharska, Mobbing. Informator dla pracodawcy, Główny Inspektorat Pracy, Warszawa 2012.
– Marciniak J. Przeciwdziałanie mobbingowi w miejscu pracy. Poradnik pracodawcy, Wolters Kluwer Polska Sp. z o.oo, Warszawa 2008.
– Jędrejek, G. Mobbing. Środki ochrony prawnej, Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., Warszawa 2007.
– Krajowe Stowarzyszenie Antymobbingowe we Wrocławiu, www.mobbing.most.org.pl. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Anty mobbingowe OSA, osa-stow.republika.pl Stowarzyszenie Antymobbingowe pp. Barbary Grabowskiej, www.antymobbing.ngo.org.pl.
– Państwowa Inspekcja Pracy, www.pip.gov.pl.
– VOPEL, K. Kreatywne rozwiązywanie konfliktów. Zabawy i ćwiczenia dla grup. Jedność. Kielce 2003
– Słownik języka polskiego, http://sjp.pwn.pl/slownik/2487962/negocjacje [06/11/2010].
– Słownik języka polskiego, http://sjp.pwn.pl/slownik/2564275/konflikt [12/11/2010]