Badania naukowe w pielęgniarstwie
Rozszczepy wargi i podniebienia są to wady wrodzone charakteryzujące się zaburzeniem rozwoju obszaru twarzo-czaszki w bardzo wczesnym okresie rozwoju dziecka polegającej na przerwaniu ciągłości anatomicznej jamy ustnej i nosa. Do powstania rozszczepu wargi dochodzi w trakcie rozwoju płodowego – między 4. a 7. tygodniem ciąży, a do rozszczepu podniebienia i między 5. a 12. tygodniem ciąży.
Rozszczepy wargi i podniebienia występują w różnych rodzajach i lokalizacjach. Oto podział rozszczepów ze względu na rodzaje i lokalizacje:
- Rozszczep podniebienia miękkiego i języczka
- Rozszczep podniebienia miękkiego i twardego (częściowy lub całkowity)
- Rozszczep podniebienia miękkiego, twardego wraz z rozszczepem wargi i wyrostka zębodołowego (po jednej stronie lub obustronny)
- Rozszczep wargi i wyrostka zębodołowego (po jednej stronie lub obustronny)
- Rozszczep wargi (jednostronny lub obustronny)
Współpraca ze specjalistami od pierwszych dni życia. Opieka i pielęgnacja nad noworodkiem z rozszczepem wargi i podniebienia
Rozszczep wargi i podniebienia wpływają na wygląd twarzy dziecka i funkcje takie jak ssanie, połykanie, mówienie, oddychanie a nawet słuch. Leczenie rozszczepu wargi i podniebienia zazwyczaj obejmuje chirurgiczną korektę w celu zamknięcia otworu lub szczeliny i przywrócenia prawidłowej anatomii. Dzieci z rozszczepem wargi i podniebienia mogą potrzebować opieki specjalistów, takich jak logopedzi i laryngolodzy w pierwszych miesiącach życia aż do późnych lat nastoletnich.
Szczególnie ważną rolę odgrywa neurologopeda w pierwszych dniach życia dziecka, który wspomaga rodzica w odpowiednim ułożeniu dziecka do próby karmienia specjalistyczną butelką aby rozwój funkcji ssania nie zanikł. Zdarza się, że dziecko dzięki dostępnym na rynku butelkom np. Nuk bądz dr Brown’s, zasysa smok, który jest dopasowany do podniebienia dziecka (przy rozszczepienie wargi i podniebienia). Dzięki wsparciu neurologopedów możliwe jest odciąganie pokarmu i podawanie go prze butelkę. Niestety część noworodków karmiona jest poprzez sondę żołądkową aż do momentu pierwszej operacji. Wynika to z faktu, że połączenie jamy nosowej i ustnej może doprowadzić do licznych powikłań w trakcie karmienia (pokarm przedostaje się do nosa malucha i może doprowadzić nawet do uduszenia dziecka). Powikłaniem przedostania się pokarmu do dróg oddechowych podczas zachłyśnięcia dziecka jest zachłystowe zapalenie płuc, dlatego tak ważne jest odpowiednie dobranie metody karmienia dziecka podczas hospitalizacji w pierwszych dniach życia i nie poddawanie się podczas pierwszych dni karmienia. Zespół pielęgniarek i położnych pokazuje różne metody trzymania dziecka i podaży pokarmu pod ich czujnym okiem.
Niemowlęta z rozszczepem mogą połykać przy karmieniu więcej powietrza, zwłaszcza gdy strumień mleka jest zbyt wolny lub zbyt szybki, w wyniku tego procesu niemowlę ma czkawkę bądź ulewa pokarm i nadmiernie denerwuje się. Zalecana jest pozycja pionowa podczas karmienia niemowlęcia butelką. Minimalizuje to ryzyko zachłyśnięcia. W przypadku rozszczepu wargi, możesz korzystać z normalnej butelki i smoczka.
Skomplikowane może być również czyszczenie noska podczas kataru. Najlepiej zwilżyć gazik i przeciągnąć delikatnie po wewnętrznej stronie nosa. Zalecane są inhalacje z soli fizjologicznej ze względu na utrudnioną aplikacje środków w aerozolu. Szczególnie polecane są plasterki udrażniające nos na bazie kamfory, mentolu i olejków eterycznych która pomaga leczyć katar i udrażniać nos. Plasterki naklejane są na piżamkę, dostępne w każdej aptece.
Pamiętaj, że każde dziecko jest unikalne, więc plan opieki i pielęgnacji może się różnić w zależności od konkretnej sytuacji. Współpracuj z zespołem specjalistów i dostosowuj opiekę do potrzeb swojego dziecka.
Ryzyko wystąpienia wady rozszczepu wargi i podniebienia u noworodka w grupie zawodowej pielęgniarek i położnych
W październiku 2023 roku przeprowadzono badanie w formie sondażu diagnostycznego w grupie matek z dziećmi z rozszczepami, w której swój udział zaznaczyły też pielęgniarki czynne zawodowo. W ankiecie brało udział 119 osób. Kobiety w wieku 26-30 lat stanowiły większość ponieważ stanowiły 46% badanych, zaraz potem kobiety w wieku 31-40 lat – 29% badanych, następnie to kobiety w wieku 18-25 lat czyli 21%. Pozostałe 4% to kobiety powyżej 40 r.ż, które stanowiły najmniejszy odsetek kobiet badanych.
Okazało się, że analiza statystyczna wykazała istotną zależność pomiędzy tym czy respondenci pracują z substancjami chemicznymi lub lekami a wystąpieniem u dziecka rozszczepu wargi, podniebienia bądź kompletu (warga i podniebienie). Ponad 47% badanych mających kontakt z substancjami chemicznymi lub lekami twierdzi, że posiada więcej dzieci i poprzednie były bez wad.
Na podstawie przeprowadzonych badan opartych na szeregu pytań w ankiecie, stwierdzono, że istnieje istotna statystycznie zależność między byciem pielęgniarką/położną a pytaniem o to, czy to pierwsze dziecko z rozszczepem wargi i podniebienia, wargi lub podniebienia. Niestety nasz zawód jest narażony na kontakt z szeregiem niebezpiecznych substancji, duża część odpowiedzi dotyczyła pracy z lekami anestetycznymi, chemią na oddziale onkologii, ogólnym rozpuszczaniu antybiotyków i pracy z lekami o szerokim spektrum działania. Bardzo często padała odpowiedź kontaktu z płynami do dezynfekcji. Wielokrotnie powtórzyło się, że pielęgniarki mają styczność z promieniowaniem RTG w trakcie pracy w placówkach medycznych. Ostatnią najczęściej padającą odpowiedzią, którą zaznaczały pielęgniarki był częsty kontakt z lekami wziewnymi na bloku operacyjnym. Zaskakującą odpowiedzią, która pojawiała się w ankiecie była informacja o pracy z odczynnikami używanymi w diagnostyce laboratoryjnej w szczególności częsty kontakt z materiałem biologicznym pochodzącym od pacjentów leczonych onkologicznie.
W trakcie badań poruszono kwestię zażywania kwasu foliowego. Porównano czy kobiety zażywały go regularnie w trakcie ciąży oraz przeanalizowano jaki odsetek kobiet suplementował kwas foliowy przed ciążą. Wyniki badań sugerują że istnieje istotna statystycznie zależność między zażywaniem kwasu foliowego regularnie w trakcie ciąży (szczególnie w pierwszym trymestrze) a pytaniem o to, czy to pierwsze dziecko z rozszczepem. Wartość poniżej poziomu istotności 0,05 wskazuje na istotność tej zależności. Potwierdziło, się więc założenie o tym, jak ważny jest wpływ kwasu foliowego na rozwój płodu.
Bibliografia
1. https://orthosmile.pl/leczenie/rozszczepy.php.
2. https://gemini.pl/poradnik/zdrowie/rozszczep-wargi-i-podniebienia-rodzaje-przyczyny-leczenie/
4. https://formmed.com.pl/rozszczep/
5. Analiza statystyczna, ankieta – źródło własne
mgr pielęgniarstwa – Dominika Kowalewska, specjalistka w dziedzinie pielęgniarstwa w anestezjologii i intensywnej terapii
