Odpowiedzialność zawodowa pielęgniarek
Publikujemy fragmenty uzasadnienia wyrok Sądu Okręgowego w sprawie z powództwa M. M. przeciwko Zespołowi (…) w C. i (…)S.A.
Pozwem wystąpił o zasądzenie od pozwanych zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.
W uzasadnieniu powód wskazał, że u jego matki A. O. został zdiagnozowany nowotwór lewej piersi. Wykonano u niej zabieg wycięcia guza. Kobiecie zalecono chemioterapię, po drugiej z nich zaczęła odczuwać osłabienie fizyczne, stała się smutna i przygnębiona. Przyjaciółka pacjentki zaproponowała w związku z tym konsultację psychiatryczną i poradziła skierować A. O. do Szpitala.
W uzasadnieniu pozwu podniesiono również, że A. O. została przyjęta do Zespołu (…) w C., zaś kolejnego dnia odbyła się konsultacja psychiatryczna pacjentki. Stwierdzono u niej występowanie objawów stanu depresyjnego oraz myśli suicydalne, jednak bez tendencji do realizacji. Gdy A. O. odwiedziła I. W. zauważyła ona, że pacjentka pozostaje zamroczona, co było skutkiem kilku tabletek leku nasennego. W przekonaniu powoda celem jego zażycia było popełnienie samobójstwa. Pacjentkę przeniesiono do tzw. sali R, gdzie miała być „nadzorowana przy wszystkich czynnościach”. Powód podniósł również, że około 7:00 rano pielęgniarka zaprowadziła A. O. do toalety, po czym wróciła na salę. Matka powoda w tym czasie udała się na trzecie piętro do kaplicy, skąd wyskoczyła i w następstwie czego zmarła.
Syn pacjentki zarzuca nieprawidłowe sprawowanie opieki przez pielęgniarki
Powód zarzucił Zespołowi (…) w C. liczne uchybienia, które jego zdaniem doprowadziły do zgonu matki. Nieprawidłowe sprawowanie nadzoru polegające na pozostawieniu przez pielęgniarkę w toalecie pacjentki samej. Niewłaściwą organizację opieki nad osobami pozostającymi w sali intensywnego nadzoru, a także niewłaściwą terapię farmakologiczną polegającą na zbyt późnym podaniu leku oraz niewłaściwej jego dawce.
W oparciu o tak przedstawiony stan faktyczny powód zażądał zasądzenia in solidum kwoty 300 000 zł. Tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. W związku z poniesionymi kosztami pogrzebu zażądał także ich zwrotu w wysokości 4 680 zł. Również z ustawowymi odsetkami liczonymi od tych samych dat co przy zadośćuczynieniu.
Szpital – sala R jest salą wzmożonego nadzoru pielęgniarskiego, a nie salą IOM
W odpowiedzi na pozew Zespół (…) w C. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania. W tym kosztów zastępstwa procesowego ustalonych na podstawie złożonego zestawienia, a w razie jego braku według norm przepisanych. Pozwany zakwestionował powództwo co do zasady i co do wysokości.
ZOZ podniósł w odpowiedzi na pozew, że sala R, na którą została przeniesiona A. O. nie była salą intensywnej opieki medycznej a salą wzmożonego nadzoru. Zdaniem pozwanego warunki w szpitalu odpowiadały rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 22.11.2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego, gdyż w sali znajdowało się 6 łóżek, a nadzór nad pacjentami sprawowała cały czas jedna pielęgniarka.
Z uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego
Szpital – nadzór jednej pielęgniarki nad 6 pacjentami – zgodny ze standardami
W opinii pozwanego skoro z karty realizacji opieki wynika, że pacjentka miała wychodzić do WC pod kontrolą personelu, to zachowanie polegające na zaprowadzeniu pacjentki do toalety było prawidłowe. Gdyż kontrola ma charakter wyrywkowy, zaś nadzór prowadzony jest przez cały czas trwania danego procesu. Pozwany podkreślił również, że do błędu organizacyjnego nie doszło, gdyż nadzór nad pacjentami przez jedną pielęgniarkę odpowiadał wskazanemu rozporządzeniu i jest zgodny z zarządzeniami Prezesa NFZ.
ZOZ podniósł również, że lek S. jest lekiem nasennym wyjątkowo bezpiecznym, bowiem substancją czynną jest w nim Z.. Zdaniem pozwanego pacjentka będąc lekarzem z 40-letnim stażem zdawała sobie sprawę jak działa ten lek. Odnośnie do spóźnionego zastosowania leku D. pozwany podniósł, że został on zalecony o 14:00 i miał zostać podawany o godzinie 8:00, dlatego zażycie go przez pacjentkę mogło nastąpić najwcześniej w dniu następnym, tj. wtedy gdy lek został podany. Zdaniem pozwanego także dawka leku była właściwa. W przekonaniu Szpitala powód nie wykazał żadnej z przesłanek odpowiedzialności, dlatego powództwo powinno zostać oddalone.
Ubezpieczyciel – nie było nieprawidłowości w opiece pielęgniarki
Ubezpieczyciel podobnie jak Szpital zakwestionował powództwo co do zasady i co do wysokości.
W przekonaniu (…) S.A. M. nie wykazał przesłanek odpowiedzialności Szpitala. Zdaniem zakładu ubezpieczeń śmierć A. O. była skutkiem samobójstwa a nie przyczyniły się do niej ani osoby trzecie ani nieprawidłowości w funkcjonowaniu Szpitala.
Pozwany podniósł ponadto, że kwota zadośćuczynienia jest rażąco wygórowana i nieadekwatna do skutków zachowania pozwanego ZOZ. Zakład ubezpieczeń zakwestionował także zasadność roszczenia o zwrot poniesionych kosztów pogrzebu.
Sąd o braku doświadczenia pielęgniarek w nadzorze nad pacjentami z problemami o podłożu psychicznym
Sala R na Oddziale (…) Zespołu (…) w C. przeznaczona jest dla pacjentów o różnym stanie fizycznym, głównie z problemami kardiologicznymi. Jest w niej zapewniony najwyższy poziom nadzoru na oddziale, gdyż znajduje się na stałe stanowisko pielęgniarskie. Chorzy pozostający pod nadzorem, jeżeli byli chodzący nie wymagali jednak asysty pielęgniarki przy wyjściu do toalety.
Natomiast jeżeli pacjenci wymagali pomocy byli odprowadzani przez pielęgniarkę, która w razie potrzeby organizowała wówczas zastępstwo na sali. Pacjenci mogli korzystać wtedy także z dzwonka w celu poinformowania o konieczności udzielenia pomocy. Jeżeli chory przez dłuższy czas po odprowadzeniu do toalety nie wracał, to pielęgniarka udawała się do niego ponownie w celu sprawdzenia, czy pacjent nie zasłabł.
Z uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego
O zakwalifikowaniu chorego do pobytu na sali R decydował lekarz.
Pielęgniarki sprawujące opiekę nad pacjentami na sali monitorowanej przed przeniesieniem A. O. nie miały doświadczenia w nadzorze nad osobami z problemami o podłożu psychicznym.
Śmierć matki M. M. spowodowała u powoda silną traumę wykraczającą poza granice żałoby fizjologicznej
Powód myśli jednak o powrocie do pracy zawodowej, z optymizmem patrzy w przyszłość. Nie wymaga obecnie leczenia psychiatrycznego. Nie występują u niego zaburzenia depresyjne i lękowe. Nadal jednak silnie przeżywa śmierć matki. Jest to dla niego w dalszym ciągu bolesne wspomnienie wywołujące poczucie pustki i żal.
Śmierć A. O. była silną traumą. Nagła utrata matki wykroczyła u powoda poza granice żałoby fizjologicznej i doprowadziła do reakcji adaptacyjnej typu depresyjnego, która objawiała się m.in. obniżeniem nastroju, lękiem, zaburzeniami snu i łaknienia, pesymizmem co do przyszłości, wycofaniem się z ról społecznych. Na skutek zaburzeń depresyjnych M. M. nie mógł prawidłowo funkcjonować, silnie zminimalizował kontakty społeczne, a ponadto zrezygnował z pracy adekwatnej do wykształcenia. Epizod depresyjny oraz towarzyszące mu nadużywanie alkoholu i środków nasennych doprowadziły także do rozpadu związku partnerskiego powoda.
W związku z cechami powoda cechami (biernym opieraniem się na innych osobach, tendencją do podporządkowania się im, uległością wobec autorytetów, małą odpornością na stres i frustrację, tendencją do wycofywania się z kontaktów społecznych) u M. M. jeszcze przed śmiercią A. O. występowały epizody depresyjne i zaburzenia psychiczne.
Opinie biegłych – zachowanie personelu nieprawidłowe
Wnioski z opinii biegłych zostały sformułowane zdaniem Sądu na tyle zrozumiale i jednoznacznie, że umożliwiły ustalić fakty wymagające wiedzy specjalnej, przede wszystkim w zakresie nieprawidłowości działania pozwanego Zespołu (…) w C. w procesie leczenia A. O. i przypisania temu podmiotowi odpowiedzialności. Sąd podzielił wnioski opinii, że Szpital nie dołożył należytej staranności przyjmując pacjentkę na Oddział (…), zamiast zaproponować jej przeniesienie do oddziału psychiatrycznego lub skierowanie do szpitala psychiatrycznego.
Sąd podzielił również konstatację o niewłaściwości zachowania polegającego na podjęciu się leczenia pacjentki, u której występowała reakcja depresyjna i podania jej leku D., który wywołuje efekt dopiero po około 10-14 dniach, a który w początkowym etapie jego stosowania może powodować wzrost zagrożenia podjęcia próby samobójczej w sytuacji, w której nie potrafił zapewnić pacjentce należytych środków bezpieczeństwa.
W przekonaniu Sądu nie stoi w sprzeczności z wnioskami opinii, które Sąd podzielił, teza, że na Oddziale (…) Zespołu (…) w C. zostały wdrożone wszystkie środki nadzoru, którymi ta komórka organizacyjna dysponowała. W opinii Sądu taka konstatacja nie przekreśla wniosku, że zachowanie personelu Zespołu (…) w C., w zakresie w jakim przyjął pacjentkę, było obiektywnie nieprawidłowe i tym samym przyczyniło się w sposób zawiniony do śmierci A. O..
Sąd – szpital popełnił błąd
Jak wynika ze sporządzonej opinii biegłych niewłaściwość postępowania podmiotu leczniczego przejawiała się przede wszystkim w nieadekwatności komórki, do której została skierowana pacjentka do jej stanu psychicznego. Jak wskazała bowiem biegła żaden oddział szpitalny niebędący oddziałem (…) nie jest w stanie zapewnić pacjentowi z depresją i tendencjami samobójczymi właściwych warunków nadzoru i opieki.
Mając na względzie, że nawet zdecydowanie lepiej przygotowane oddziały
(…) nie zawsze mają możliwość zapobieżenia samobójstwom pacjentów, w przekonaniu Sądu błędem pozwanego Szpitala było przyjęcie A. O. na Oddział (…) Zespołu (…) w C.
Personel pozwanego, który zdecydował o przyjęciu pacjentki na Oddział (…) musiał mieć świadomość występującej u A. O. reakcji depresyjnej, o czym świadczy rozpoznanie ze skierowania do przyjęcia, a jednak zdecydował się na jej pobyt na oddziale, który nie był przystosowany do potrzeb pacjentów tej kategorii. Najpóźniej po konsultacji psychiatrycznej, należało podjąć działania zmierzające do przeniesienia pacjentki na oddział psychiatryczny. Zaniechanie w tym zakresie stanowiło zawiniony błąd.
Z uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego
Zdaniem Sądu zestawienie wniosków opinii biegłych z występującą u A. O. bezsennością i przyjmowaniem własnego leku nasennego S., przemawia za konkluzją, że personel Szpitala powinien zastosować w tym czasie szczególne środki ostrożności. W początkowym okresie przyjmowania leku D. personel Zespołu (…) w C. winien zatem skrupulatnie i uważnie nadzorować wszystkie zachowania pacjentki, a zwłaszcza te, które stwarzały realne zagrożenie realizacji tendencji samobójczych. Brak odpowiednich możliwości po stronie personelu Szpitala do wdrożenia takich środków wynikający z nieadekwatności oddziału, na którym przebywała A. O. nie może przemawiać za konstatacją o braku zawinienia pozwanego podmiotu leczniczego.
Sąd Okręgowy zasądził tytułem zadośćuczynienia od Zespołu (…) w C. i (…) S.A. z siedzibą w W. w ten sposób, że spełnienie świadczenia przez jednego z zobowiązanych zwalnia drugiego na rzecz M. M. kwotę 150 000 (sto pięćdziesiąt tysięcy) zł z ustawowymi odsetkami.
Komentarz Ogólnopolskiego Portalu Pielęgniarek i Położnych
Warto zwrócić szczególną uwagę na konkluzję sądu w przedmiotowej sprawie – niewłaściwość postępowania podmiotu leczniczego przejawiała się przede wszystkim w nieadekwatności komórki, do której została skierowana pacjentka do jej stanu psychicznego. Jak wskazała bowiem biegła żaden oddział szpitalny niebędący oddziałem (…) nie jest w stanie zapewnić pacjentowi z depresją i tendencjami samobójczymi właściwych warunków nadzoru i opieki.
Sąd także podkreślił, brak odpowiednich możliwości po stronie personelu Szpitala, do wdrożenia skrupulatnego i uważnego nadzoru wszystkich zachowań pacjentki, wynikający z nieadekwatności oddziału.
Dobrze, że sąd zauważył błędy po stronie podmiotu leczniczego a nie obarczył odpowiedzialnością personel pielęgniarski.
Czytaj więcej orzecznictw sądowych w dziale: Orzecznictwo sądowe
