Interpelacja nr 5328
do ministra zdrowia
w sprawie kontraktowania i formy zatrudnienia pielęgniarek i pielęgniarzy w domach pomocy społecznej
Szanowna Pani Minister! W związku ze złożonym przez panią, D.K. dyrektor Domu Pomocy Społecznej im. Matki Teresy z Kalkuty, pismem przedstawiającym szereg dezyderatów, sugestii oraz uwag dotyczących statusu i zatrudnienia personelu medycznego oraz funkcjonowania domu pomocy społecznej na przykładzie kierowanego przez nią ośrodka, zwracam się o zapoznanie z przedstawionymi obiekcjami, a następnie analizę aktualnego stanu prawnego i faktycznego w przedmiotowym zakresie, a w konsekwencji podjęcie działań, których celem będzie ograniczenie komplikacji, a zarazem satysfakcjonujących zainteresowane strony.
Nie może ulegać wątpliwości, iż przedstawione problemy dotykają większość z 8200 pielęgniarek i pielęgniarzy zatrudnionych w 800 domach pomocy społecznej istniejących w Polsce (dane za vortalem www.pielęgniarki.info.pl), zatem Ministerstwo Zdrowia powinno opracować systemowe rozwiązania, które będą ukierunkowane na poprawę sytuacji dla personelu medycznego zatrudnionego w domach pomocy społecznej. W załączeniu przedkładam pismo pani D.K., dyrektor Domu Pomocy Społecznej im. Matki Teresy z Kalkuty, sygn. DPS/P/125/2008*).
W tym zakresie zgłaszamy interpelację poselską: Czy kierowane przez pana ministerstwo podziela obiekcje natury prawnej i faktycznej przedstawione przez dyrektor domu pomocy społecznej, jak również czy podejmie działania ukierunkowane na ich eliminację lub przeciwdziałanie?
Mając zatem powyższe na uwadze, zwracamy się z uprzejmą prośbą do pani minister o ustosunkowanie się do przedstawionych kwestii i stosowną odpowiedź w trybie regulowanym ustawą o wykonywaniu mandatu posła i senatora.
Z poważaniem
Posłowie Józef Rojek
i Edward Czesak
Tarnów, dnia 29 września 2008 r.
Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia – z upoważnienia ministra –
na interpelację nr 5328
w sprawie kontraktowania i formy zatrudnienia pielęgniarek i pielęgniarzy w domach pomocy społecznej
Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację pana posła Józefa Rojka i pana posła Edwarda Czesaka przekazaną przy piśmie z dnia 3 października (znak: SPS-023-5328/08) w sprawie kontraktowania i formy zatrudnienia pielęgniarek w domach pomocy społecznej uprzejmie proszę o przyjęcie następujących wyjaśnień.
Domy pomocy społecznej świadczą specjalistyczne usługi dostosowane do szczególnych potrzeb osób wymagających pomocy w formie specjalistycznych usług wynikających z rodzaju ich schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem – m.in. pielęgnacja jako wspieranie procesu leczenia, a w szczególności zmiana opatrunków, pomoc w użyciu środków pomocniczych i materiałów medycznych, przedmiotów ortopedycznych, a także w utrzymaniu higieny. Specjalistyczne usługi są świadczone przez osoby posiadające różne kwalifikacje zawodowe, a wśród nich wskazane są także pielęgniarki. Uregulowane to zostało rozporządzeniem ministra polityki społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz. U. Nr 189, poz. 1598).
W związku z tym, że głównym celem domu pomocy społecznej jest świadczenie usług bytowych, opiekuńczych, wspomagających i edukacyjnych, jeżeli wśród mieszkańców DPS znajduje się osoba wymagająca wzmożonej opieki medycznej, kierowana jest przez starostę do zakładu opiekuńczo-leczniczego lub placówki pielęgnacyjno-opiekuńczej. Mieszkańcy domu pomocy społecznej mogą korzystać ze wszystkich form leczenia kontraktowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia na zasadach ogólnych, obowiązujących każdego ze świadczeniobiorców (bez względu na to, czy miejscem pobytu osoby ubezpieczonej jest dom prywatny, czy też dom pomocy społecznej).
Jednocześnie należy wyjaśnić, że do domów pomocy społecznej nie powinny być przyjmowane osoby kwalifikujące się do stacjonarnych zakładów długoterminowej opieki zdrowotnej o profilu ogólnym. Warunki zawierania i realizacji umów w rodzaju opieka długoterminowa określają, że świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze w warunkach stacjonarnych przeznaczone są dla osób przewlekle chorych niewymagających hospitalizacji, u których występują istotne deficyty w samoopiece i które wymagają całodobowej, profesjonalnej, intensywnej opieki i pielęgnacji oraz kontynuacji leczenia.
Pielęgniarki zatrudnione w DPS-ach są pracownikami samorządowymi i podlegają zapisom ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1593) oraz wydanego na jej podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 lutego 2006 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 38, poz. 261), które wskazują stanowiska dla kierownika zespołu pielęgniarek, starszej pielęgniarki oraz pielęgniarki. W związku z tym, że domy pomocy społecznej nie są zakładami opieki zdrowotnej, tylko jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej, pielęgniarki tam zatrudnione nie wykonują świadczeń finansowanych przez NFZ. Dlatego też finansowanie wydatków na wynagrodzenia pracowników samorządowych, w tym pielęgniarek, następuje w ramach środków przewidzianych na ten cel w budżetach własnych jednostek samorządu terytorialnego.
Zmiany wprowadzone w dniu 4 czerwca 2006 r. w ustawie z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89, z późn. zm.) umożliwiły zlokalizowanie w domu pomocy społecznej jednostki organizacyjnej wydzielonej ze struktury zakładu opieki zdrowotnej w celu udzielania świadczeń zdrowotnych mieszkańcom domów pomocy społecznej finansowanych przez NFZ, jednakże jednostka ta nie może być elementem struktury organizacyjnej DPS-u. Należy zwrócić uwagę, że do zapewnienia możliwości korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej zobowiązane są jednostki samorządu terytorialnego, które również są podmiotami prowadzącymi domy pomocy społecznej i organami tworzącymi zakłady opieki zdrowotnej, a więc odpowiedzialność za zapewnienie opieki zdrowotnej mieszkańcom domów pomocy społecznej i za funkcjonowanie tych domów spoczywa w jednych rękach.
Świadczenia zdrowotne mieszkańcom domów opieki społecznej mogą być udzielane przez świadczeniodawców działających w innych formach prawnych niż zakłady opieki zdrowotnej, np. indywidualne lub grupowe praktyki pielęgniarek. Regulacje w tym zakresie zapisane zostały w art. 25 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. Nr 57, poz. 602, z późn. zm.). Wykonywanie praktyki umożliwia zawarcie umowy na realizację świadczeń zdrowotnych z właściwym oddziałem NFZ.
Jednocześnie wyjaśniam, że pielęgniarka prowadząca indywidualną lub grupową praktykę udziela świadczeń zdrowotnych dla podopiecznych DPS na podstawie umowy zawartej z NFZ, nie podlega zależności służbowej dyrektora DPS. Natomiast taka zależność występuje, jeśli pielęgniarka zatrudniona jest w domu pomocy społecznej na zasadach określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 28 lutego 2006 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego.
Ponadto uprzejmie nadmieniam, że katalog podmiotów uprawnionych do udzielania świadczeń zdrowotnych w systemie prawa polskiego określa ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej, w katalogu tym nie umieszczono domów pomocy społecznej. Z punktu widzenia systemu ochrony zdrowia domy pomocy społecznej są tożsame z domami rodzinnymi i przebywające w nich osoby przewlekle chore wymagające wzmożonej opieki i pielęgnacji mają możliwość korzystania na tych samych zasadach, co osoby o identycznym stanie zdrowia i identycznych potrzebach zdrowotnych przebywające w domu rodzinnym. Zgodnie z ustawą z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 115, poz. 728, z późn. zm.) świadczenia opiekuńcze pensjonariuszom zapewniają domy pomocy społecznej, które udzielają pomocy m.in. z powodu długotrwałej lub ciężkiej choroby. Zgodnie z art. 68 ww. ustawy placówka zapewnia całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym intelektualnie i psychicznie, przewlekle somatycznie i psychicznie chorym oraz w podeszłym wieku. Opieka ta polega na świadczeniu całodobowych usług, które zapewniają udzielanie pomocy w podstawowych czynnościach życiowych, pielęgnację, w tym pielęgnację w czasie choroby, oraz opiekę higieniczną. Pracownicy domów pomocy społecznej, współuczestnicząc w procesie pielęgnacji, realizują te same zadania, co w domu rodzinnym bliscy chorego. Zastosowanie w odniesieniu do mieszkańców domów pomocy społecznej innych rozwiązań niż wobec chorych przewlekle przebywających w domach rodzinnych byłoby naruszeniem równego traktowania obywateli w ich dostępie do świadczeń zdrowotnych.
Niemniej jednak Narodowy Fundusz Zdrowia podjął szereg działań, zapewniając coraz lepszy katalog świadczeń zdrowotnych dostępnych dla osób wymagających wzmożonej pielęgnacji. W rezultacie tych działań wprowadzono zmiany w sposobie udzielania i warunków dostępności do świadczeń, jak też propozycję zmiany metody finansowania świadczeń pielęgniarki POZ – z kapitacyjnej na zadaniową. Ponadto zmiany organizacyjne polegały na ukierunkowaniu zakresu na świadczenia pielęgnacyjno-opiekuńcze realizowane w domu chorego (również mieszkańca DPS). Natomiast rolą kierowników i pracowników domów pomocy społecznej jest dołożenie starań, żeby mieszkaniec domu pomocy społecznej mógł z tych świadczeń korzystać.
Ponadto uprzejmie informuję, że przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia będą uczestniczyć w pracach zespołu roboczego do spraw zabezpieczenia pełnej dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych dla mieszkańców domów pomocy społecznej powołanego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Zadaniem przedmiotowego zespołu będzie wypracowanie zmian organizacji systemu opieki długoterminowej pozwalających na realizację postulatu stworzenia prawnej i faktycznej możliwości zawierania przez DPS kontraktów z NFZ w celu objęcia finansowaniem ze środków publicznych świadczeń udzielanych przez pielęgniarki podopiecznym DPS.
Mając na uwadze powyższe wyjaśnienia, należy stwierdzić, iż w świetle obowiązujących przepisów prawnych nie ma podstaw, aby fundusz finansował całodobowe świadczenia zdrowotne, do realizacji których zobowiązane są domy pomocy społecznej.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Marek Haber
Warszawa, dnia 27 października 2008 r.
Zobacz także:
Raport Portalu i Gazety Pielęgniarek i Położnych – Pielęgniarka DPS
Aktualności według działów – pielęgniarka DPS
