NIPiP-NRPiP-DM.0025.159.2017
Warszawa, dnia 13 czerwca 2017r.
Szanowna Pani
W odpowiedzi na e-mail dotyczący działań podjętych w sprawie obywatelskiego projektu ustawy w sprawie warunków zatrudnienia w ochronie zdrowia informuję, że samorząd zawodowy pielęgniarek i położnych nie uczestniczył w pracach nad tworzeniem obywatelskiego projektu. Projekt obywatelski powstał w wyniku prac związków zawodowych na mocy porozumienia zawartego przez organizacje zawodowe zrzeszone w Porozumieniu Zawodów Medycznych.
Jednocześnie należy wskazać, iż zgodnie z ustawą z dnia 1 lipca 2011 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych (Dz. U. Nr 174, poz. 1038, z późn. zm.) do zadań samorządu należy, między innymi: obrona godności zawodowej; reprezentowanie i ochrona zawodów czy zajmowanie stanowiska w sprawach polityki zdrowotnej państwa lub organizacji ochrony zdrowia (art. 4 ust. 1 pkt 6, 7 i 8 ). Zadania te samorząd realizuje poprzez:
1) opiniowanie i przedstawianie wniosków w sprawie warunków wykonywania zawodów;
2) opiniowanie warunków pracy i płacy pielęgniarek i położnych;
3) opiniowanie projektów aktów normatywnych w zakresie dotyczącym ochrony zdrowia i zasad organizacji opieki zdrowotnej;
4) współpracę z organami administracji rządowej (art. 4 ust. 2 pkt 3, 4, 8 i 14 cyt. ustawy).
W okresie między Krajowymi Zjazdami działalnością samorządu kieruje Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych, do zadań której należy między innymi opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących ochrony zdrowia i zasad organizacji opieki zdrowotnej oraz zawodów medycznych (art. 22 ust. 1 pkt 12 cyt. ustawy).
Powyższe przepisy w sposób jednoznaczny określają zakres uprawnień (możliwości działania) samorządu zawodowego pielęgniarek i położnych, w tym Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, który w odniesieniu do projektów aktów prawnych ogranicza się do wyłącznie opiniowania tych projektów, czyli wyrażania w ich sprawie opinii (zajmowania stanowiska).
Podkreślenia wymaga przy tym, że realną możliwość kształtowania rzeczywistości w tym zakresie, w tym w szczególności przepisów prawnych, mają właściwi ministrowie (Rada Ministrów), posłowie, senatorowie oraz Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. To im przysługuje inicjatywa ustawodawcza. Warto podnieść w tym miejscu, że zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. z 2012 r. poz. 392, z późn. zm.) do obowiązków członków Rady Ministrów należy, w zakresie ich działania, inicjowanie i opracowywanie polityki Rządu, a także przedkładanie inicjatyw, projektów założeń projektów ustaw i projektów aktów normatywnych. Jednocześnie § 20 uchwały nr 190 Rady Ministrów z dnia 29 października 2013 r. – Regulamin pracy Rady Ministrów (M. P. z 2016 r. poz. 1006, z późn. zm.) stanowi, że do opracowania, prowadzenia procesu uzgodnień, konsultacji 
publicznych lub opiniowania oraz wnoszenia do rozpatrzenia projektu dokumentu rządowego jest uprawniony: członek Rady Ministrów, stosownie do zakresu swojej właściwości, Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów oraz inny podmiot, jeżeli został upoważniony przez Prezesa Rady Ministrów albo upoważnienie do opracowania, prowadzenia procesu uzgodnień, konsultacji publicznych lub opiniowania oraz wnoszenia do rozpatrzenia projektu dokumentu rządowego wynika z przepisów odrębnych. W żadnym z tych przypadków, poza opiniowaniem, Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych nie posiada stosownych uprawnień.
Podkreślenia zatem wymaga, że uprawnienia samorządu zawodowego pielęgniarek i położnych są w tym zakresie mocno ograniczone i ograniczają się wyłącznie do wyrażania opinii, zaś realne uprawnienia związane z kształtowaniem systemu prawnego i brzmienia przepisów konkretnych aktów prawnych przynależą wskazanym wyżej organom administracji publicznej.
Projekt ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników wykonujących zawody medyczne zatrudnionych w podmiotach leczniczych pozostaje w zainteresowaniu Naczelnej Rady od momentu skierowania go do konsultacji publicznych.
Naczelna Rada kilkakrotnie wyrażała swoje stanowisko w odniesieniu do przedmiotowego projektu, czy to w sposób oficjalny w ramach konsultacji publicznych, czy też w sposób mniej formalny w ramach kontaktów z przedstawicielami Ministerstwa Zdrowia.
Szczegółowe informacje na ten temat można znaleźć na stronie internetowej http://nipip.pl/informacja-sprawie-prac-nad-projektem-ustawy-o-sposobie-ustalanianajnizszego-wynagrodzenia-zasadniczego-pracownikow-wykonujacych-zawody-medycznezatrudnionych-podmiotach-leczniczych/.
Pierwotnie Naczelna Rada uznała, że opracowany przez Ministerstwo Zdrowia projekt ustawy jest nie do przyjęcia w całości, w szczególności z uwagi na wskazanie w nim wskaźników służących do obliczania najniższego wynagrodzenia zasadniczego na niedopuszczalnie niskim poziomie, a także brak określenia źródeł finansowania wynagrodzeń pielęgniarek i położnych oraz rozstrzygnięcia stosunku przepisów projektowanej ustawy do przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 września2015 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej(Dz. U. z 2016 r. poz. 1146) oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 14 października 2015 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (Dz. U. poz. 1628), w zakresie zasad wzrostu wynagrodzeń pielęgniarek i położnych do 2019 roku.
Naczelna Rada proponowała (i nadal pozostaje na tym stanowisku), żeby minimalne wynagrodzenie miesięczne pielęgniarki i położnej ustalane było na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale roku poprzedniego, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, przy zastosowaniu następujących wskaźników:
1) dla pielęgniarek i położnych – 1,5 przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale roku poprzedniego, ogłaszanego przez Prezesa GUS;
2) dla pielęgniarek / położnych z tytułem magistra pielęgniarstwa, magistra położnictwa lub z tytułem specjalisty w danej dziedzinie pielęgniarstwa – 1,75 przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale roku poprzedniego, ogłaszanego przez Prezesa GUS;
3) dla pielęgniarek i położnych z tytułem magistra pielęgniarstwa, magistra położnictwa i z tytułem specjalisty w danej dziedzinie pielęgniarstwa – 2,0 przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale roku poprzedniego, ogłaszanego przez Prezesa GUS.
W opinii Naczelnej Rady proponowane wskaźniki są realne i możliwe do przyjęcia. Mają one stanowić jedynie etap dochodzenia do oczekiwanych wskaźników wynagrodzeń pielęgniarek i położnych odpowiadających zakresowi ich obowiązków i odpowiedzialności, a nie wskaźniki docelowe.
Niemniej jednak – w związku z odrzuceniem postulatów Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, przyjęciem projektu ustawy przez Radę Ministrów i skierowaniem go do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej – Naczelna Rada zmuszona była zmodyfikować swoje wcześniejsze stanowisko i zrobić to wszystko, co jest realne i możliwe do osiągnięcia na etapie prac parlamentarnych. Dlatego też Naczelna Rada zwróciła się do Ministra Zdrowia, Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej oraz poszczególnych posłów o poparcie zaproponowanych przez nią zmian i wprowadzenie ich do rządowego projektu ustawy.
Zmiany te miały polegać na odmiennym, niż w załączniku do projektu, określeniu kategorii pielęgniarek i położnych oraz podniesieniu wskaźnika służącego do obliczania wynagrodzeń pielęgniarek i położnych w poszczególnych kategoriach. Postulaty nie zostały wysłuchane.
Ponadto informuję, iż NRPiP nie jest organem, który ma decydujący głos w sprawach wynagrodzeń i warunków pracy. Zgodnie z ustawą o związkach zawodowych kompetencje w tym zakresie posiadają związki zawodowe. Ponadto należy wskazać, iż w sprawach dotyczących pracowników ochrony zdrowia został powołany Zespół Trójstronny ds. Ochrony Zdrowia przy MZ, którego zadaniem jest wypracowanie wspólnego stanowiska w sprawach ważnych z punktu widzenia interesów pracowników i pracodawców w zakresie obszaru obejmującego ochronę zdrowia. Niemniej jednak w przypadku prowadzenia prac legislacyjnych nad obywatelskim projektem ustawy w sprawie warunków zatrudnienia w ochronie zdrowia NRPiP będzie wnioskowała o wprowadzenie propozycji zmian wskazanych w niniejszym piśmie.
W związku z powyższym, Naczelna Rada w odniesieniu do postawionych przez Panią konkretnych pytań uprzejmie informuje, co następuje:
1) Naczelna Rada na bieżąco stara się informować członków samorządu zawodowego pielęgniarek i położnych o najważniejszych wydarzeniach i zagadnieniach mających związek z samorządem i jego funkcjonowaniem, także za pośrednictwem strony internetowej Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych. Warto zwrócić uwagę, że jest to takie samo medium informacyjne, jak strony internetowe innych wydawców czy tytuły prasowe, i nie ma monopolu na informacje. Na marginesie zaś należy zauważyć, że do obywatelskiego projektu ustawy w sprawie warunków zatrudnienia w ochronie zdrowia nie zostały wprowadzone żadne poprawki. Projekt ten wpłynął do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej niezależnie od projektu rządowego, który był przedmiotem procedury ustawodawczej, przy czym projektowani temu nie został nadany numer druku sejmowego, a tym samym nie stał się przedmiotem procedury sejmowej (patrz niżej);
2) adresatem tego pytania powinien być Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.
Zgodnie z art. 118 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, z późn. zm.) inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom, Senatowi, Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej i Radzie Ministrów, a także grupie osób co najmniej 100 000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu, przy czym tryb postępowania w ostatnim przypadku określa ustawa z dnia 24 czerwca 1999 r. o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli (Dz. U. Nr 62, poz. 688, z późn. zm.). W świetle uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M. P. z 2012 r. poz. 32, z późn. zm.) gospodarzem procesu ustawodawczego w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej jest Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i to on decyduje o sposobie i kolejności procedowania projektów ustaw. Z informacji posiadanych przez Naczelną Radę wynika, że w odniesieniu do obywatelskiego projektu ustawy w sprawie warunków zatrudnienia w ochronie zdrowia nie został nadany numer druku, a tym samym projekt ten nie został skierowany do pierwszego czytania. Przedmiotem procedowania był wyłącznie rządowy projekt ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników wykonujących zawody medyczne zatrudnionych w podmiotach leczniczych. W opinii Naczelnej Rady obydwa te projekty powinny być procedowane łącznie;
3) Naczelna Rada nie zna powodów, dla których w rządowym projekcie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników wykonujących zawody medyczne zatrudnionych w podmiotach leczniczych pominięte zostały pielęgniarki i położne z tytułem magistra bez specjalizacji. Naczelna Rada zwracała uwagę na tę kwestię (vide pismo Naczelnej Rady nr NIPiP-NRPiP-DM.0025.149.2017 z dnia 9 czerwca 2017 r.1); Pismo dostępne na stronie internetowej http://nipip.pl/informacja-sprawie-prac-nad-projektem-ustawy-o-sposobie-ustalania-najnizszegowynagrodzenia-zasadniczego-pracownikow-wykonujacych-zawody-medyczne-zatrudnionych-podmiotach-leczniczych/.
4) pielęgniarki i położne z tytułem licencjata bez specjalizacji nie zostały pominięte w rządowym projekcie ustawy. Tej kategorii pielęgniarek i położnych dotyczy pozycja 9 tabeli stanowiącej załącznik do projektu;
5) Naczelna Rada nie określa poziomu wynagrodzeń i zasad wynagradzania przedstawicieli poszczególnych zawodów medycznych, a co najwyżej – jak już zostało wskazane wyżej – opiniuje projekty aktów prawnych regulujących te kwestie i wyraża swoje stanowisko w tym zakresie;
6) Naczelna Rada – zgodnie z posiadanymi kompetencjami i uprawnieniami określonymi wyżej – konsekwentnie stoi na stanowisku, że podnoszenie kwalifikacji powinno być właściwie wynagradzane, poprzez między innymi różnicowanie wynagrodzenia osób o różnym wykształceniu (im wyższe wykształcenie, tym wyższe wynagrodzenie);
7) nie ma żadnej podstawy prawnej do wyrażania przez Naczelną Radę zgody albo braku zgody na umieszczanie czegokolwiek w projektach aktów prawnych. Naczelna 
Rada, tak jak cały samorząd zawodowy, nie ma żadnych uprawnień w zakresie kreowania rozwiązań prawnych i brzmienia konkretnych przepisów. Naczelna Rada, tak jak zostało to już wyżej powiedziane, może wyłącznie opiniować projekty aktów prawnych, a więc wyrażać swoje stanowisko w odniesieniu do tych projektów, przy czym – co wymaga podkreślenia – projektodawca (na przykład Rada Ministrów, a w jej imieniu Minister Zdrowia) nie ma żadnego obowiązku uwzględnienia stanowiska Rady, ani nawet odniesienia się do tego stanowiska. Kwestia wyrażania zgody na brzmienie przepisów projektowanych aktów prawnych pozostaje całkowicie poza zakresem właściwości (uprawnień) samorządu zawodowego pielęgniarek i położnych, w tym Naczelnej Rady;
8) personel pomocniczy czy asystenci medyczni nie są samodzielnymi zawodami medycznymi, wobec czego nie są zorganizowani w samorządach zawodowych tak, jak lekarze czy pielęgniarki i położne. W konsekwencji też nie płacą składek członkowskich;
9) odpowiedź na to pytanie również powinna zostać udzielona przez przedstawicieli Ministra Zdrowia jako głównego organu administracji rządowej kreującego rozwiązania systemowe w ochronie zdrowia i projektującego przepisy prawne będące podstawą funkcjonowania poszczególnych zawodów medycznych.
Jednocześnie uprzejmie informuję, że Naczelna Rada podejmie odpowiednie starania w celu uwzględnienia postulatów samorządu zawodowego pielęgniarek i położnych również na etapie procedowania projektu ustawy w Senacie Rzeczypospolitej Polskiej.
Pytanie redakcji portalu: Wydźwięk powyżej zacytowanej odpowiedzi sprowadza się do jednego: my jako samorząd, nie mamy wpływu na kształtowanie wynagrodzeń pielęgniarek i położnych. Ok! To jakim cudem i na jakiej podstawie prawnej prezes samorządu pip, podpisywał porozumienie z ministerm Zembalą w 2015 roku, którego efektem były haniebne dodatki brutto brutto dla pielęgniarek i położnych?
Skąd ta obecna niemoc…
Mariusz Mielcarek
