Interpelacja nr 2078
do ministra zdrowia
w sprawie realizacji polityki medycyny szkolnej
Szanowna Pani Minister! W związku z licznymi wnioskami zgłaszanymi zarówno przez środowiska lekarskie, jak i placówki szkolne oraz wobec wielości zadań dotyczących sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą pragnę zwrócić uwagę na konieczność niezwłocznego dokonania zmian systemowych w realizowanej przez Ministerstwo Zdrowia polityki w zakresie medycyny szkolnej. Niezbędne jest m.in. zwiększenie nakładów finansowych przeznaczonych na ten cel, środki uzyskiwane dotychczas z NFZ w ramach zawartej umowy nie są bowiem w stanie pokryć kosztów związanych z omawianą działalności. Podjęcie działań w tym kierunku powinno w opinii wnioskodawców nastąpić niezwłocznie.
Środowiska lekarskie i szkolne sugerują podjęcie w tym zakresie konkretnych kroków. M.in. proponują, by w ramach kontraktów wydzielić medycynę szkolną, z uwzględnieniem obecności w szkole zarówno lekarza, jak i pielęgniarki szkolnej (higienistki szkolnej), przeznaczając dla nich równocześnie odpowiednio wyższe stawki. Konieczne jest też zmniejszenie liczby uczniów, obsługiwanych średnio przez jedną pielęgniarkę szkolną (higienistkę szkolną), zachowując zapis zmniejszenia liczby o 20-30% uczniów, gdy sprawowana jest opieka w więcej niż 3 oddalonych od siebie szkołach. Takiego zapisu nie dokonano na 2008 r.
By uświadomić sobie, jak ważny to problem, warto przypomnieć, że okres szkolny zarówno szkoły podstawowej, jak i szkoły ponadpodstawowej to czas szybkiego wzrostu i rozwoju dziecka, zarówno pod względem psychicznym, jak i fizycznym. To możliwość zarówno wspaniałego rozwoju u jednych dzieci, jak i niekorzystnych zmian u innych. Dlatego też tak istotna jest wzmożona opieka nad młodym organizmem nie tylko samych rodziców, szkoły, ale w zdecydowanie większym niż obecnie stopniu służby zdrowia.
Biorąc pod uwagę skutki zdrowotne i społeczne oraz częstość rozpowszechniania różnych zaburzeń, należy uwzględnić problemy występujące w tym okresie:
a) wypadki, urazy i zatrucia,
b) próchnica zębów i przyzębia,
c) problemy zdrowia psychospołecznego,
d) choroby przewlekłe i niepełnosprawność,
e) choroby zakaźne – gruźlica, choroby przenoszone drogą płciową,
f) inne problemy zdrowotne (zaburzenia narządów zmysłu: wzrok, słuch, mowa, zaburzenia układu ruchu).
Pragnę nadmienić, że od 2000 r. podejmowano systematyczne zmiany w systemie profilaktycznej opieki zdrowotnej na uczniami. Szły one w pierwszej kolejności w kierunku usamodzielnienia pielęgniarki szkolnej (higienistki szkolnej) i przeniesienia siły ciężkości z działań interwencyjno-naprawczych na promocyjno-profilaktyczne oraz przeniesienia zadań lekarza szkolnego na lekarza rodzinnego, do którego uczeń deklarował przynależność. W chwili obecnej obserwuje się wielki deficyt finansowy w medycynie szkolnej. W minionych latach niewystarczające nakłady na ten cel przedstawiały się następująco:
1. Rok 2000 – Medycyna szkolna została wydzielona z całości budżetu (wcześniejszy okres – od 1.01.1999 r. do 31.12.1999 r. – medycyna szkolna była częścią składową całości budżetu SPZOZ):
opieka lekarska – 4 zł na ucznia w roku; opieka pielęgniarska – 20 zł na ucznia w roku.
2. Z dniem 1.09.2002 r. nastąpiła zmiana wysokości stawek w medycynie szkolnej:
opieka lekarska – 4 zł na ucznia w roku; opieka pielęgniarska – 24 zł na ucznia w roku.
3. W 2003 r. wysokość stawek ulegała zmianie w niżej zamieszczonych okresach:
1.01-28.02.2003 r. – opieka lekarska – 3 zł na ucznia w roku; opieka pielęgniarska – 21 zł na ucznia w roku,
od 1.03.2003 r. – opieka lekarska – 4 zł na ucznia w roku; opieka pielęgniarska – 24 zł na ucznia w roku,
1.01.2004 r., w ślad za rozporządzeniem Ministerstwa Zdrowia z dnia 25.06.2003 r. w sprawie zakresu i organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą obowiązki lekarza szkolnego włączono w zakres działania lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, co wspomniano wcześniej. Następstwem tej operacji są pewnego rodzaju niedogodności polegające na tym, że różni lekarze rodzinni sprawują profilaktyczną opiekę zdrowotną nad dziećmi przynależnymi do jednej klasy (w zależności od wyboru lekarza). W 2004 r. na opiekę pielęgniarską przeznaczono kwotę 22,80 zł na ucznia. W następnych latach następował stopniowy wzrost tej kwoty, aczkolwiek nadal podwyżka ta nie pokrywała deficytu. I tak: 2005 r. – 24,96 zł, 2006 r. – 28,92 zł, 2007 r. – 33,84 zł, a od października 2007 r. – 35,04 zł.
Na 2008 r. na opiekę pielęgniarską przeznaczono kwotę 36,36 zł na jednego ucznia. Ponadto w 2007 r., w ślad za rozp. MZ z dnia 21.03.2007 r. (Dz. U. Nr 57, poz. 379) oraz komunikatem MOW NFZ z dnia 24.04.2007 r. – lekarz podstawowej opieki zdrowotnej został zobligowany do odpowiedzialności za poziom zaszczepienia podległej mu populacji. Dlatego też karty uodpornienia (szczepień ochronnych) zostały przeniesione z placówek nauczania i wychowania do gabinetów szczepień lekarzy rodzinnych.
Nie bez też znaczenia jest fakt, że według NFZ na jedną pielęgniarkę szkolną nie może przypadać więcej niż 1100 uczniów. Liczba uczniów przypadająca na jedną pielęgniarkę (higienistkę szkolną) korygowana jest według zasad opisanych w ˝Standardach w profilaktycznej opiece zdrowotnej nad uczniami sprawowanej przez pielęgniarkę lub higienistkę szkolną i lekarza w podstawowej opiece zdrowotnej˝, opracowanych przez Instytut Matki i Dziecka Zakład Medycyny Szkolnej. I tak: szkoły podstawowe, gimnazja, licea bez nauki w warsztatach – liczba uczniów na 1 pielęgniarkę nie może przekraczać 880, a w zasadniczych szkołach zawodowych i technikum, prowadzących naukę w warsztatach – 700 uczniów.
W latach 2005-2007 NFZ, przy liczbie 880 uczniów na jedną pielęgniarkę, uwzględnił zapis zmniejszenia liczby uczniów o 20-30%, gdy pielęgniarka sprawuje opiekę w więcej niż w 3 oddalonych od siebie szkołach. W roku bieżącym takiego zapisu już nie ma.
Warto również nadmienić, że pielęgniarka (higienistka szkolna) swoją opieką obejmuje uczniów od klasy 0 do ostatniej klasy szkoły ponadgimnazjalnej. Nie bez znaczenia jest więc przytoczenie wielości zadań realizacji profilaktycznej opieki nad uczniami przez pielęgniarkę (higienistkę szkolną:
1) wykonywanie testów przesiewowych u uczniów, zgodnie z obowiązującym programem i procedurami i kierowanie postępowaniem poprzesiewowym w stosunku do uczniów z dodatnimi wynikami testów,
2) przygotowanie uczniów do badań bilansowych lekarskich,
3) udzielanie pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia, nagłych zachorowaniach i w wypadkach i urazach,
4) przeprowadzenie grupowej profilaktyki fluorkowej w odstępach co 6 tygodni u uczniów klas I-VI,
5) przeprowadzanie wywiadów środowiskowych,
6) realizowanie programów profilaktycznych,
7) ocenianie stanu sanitarno-higienicznego i bezpieczeństwa w placówce nauczania i wychowania oraz warunków nauczania w szkole,
8) prowadzenie edukacji zdrowotnej uczniów,
9) prowadzenie dokumentacji medycznej, zgodnie z obowiązującymi aktami prawnymi i przyjętymi zasadami.
Liczba uczniów, nieprzekraczająca 1100 uczniów, jak również liczba 880 uczniów na jedną pielęgniarkę budzi wyraźne obawy dotyczące możliwości objęcia prawidłową opieką takiej populacji oraz wywiązania się z wymienionych zadań. Szczególną uciążliwość mają osoby sprawujące opiekę nad dziećmi w szkołach wiejskich bądź małych w mieście, gdzie liczba uczniów jest niewielka (np. nie przekracza 100 uczniów). Tym samym jedna pielęgniarka szkolna obejmuje swoją opieką kilka szkół, by zbliżyć się do wymaganej liczby, co przyczynia się do pracy według grafiku, tj. praca codziennie w innej szkole bądź w 2 lub 3 szkołach, w zależności od liczby uczniów. Taka sytuacja utrudnia poznanie dziecka, możliwość oddziaływania na niego i zapewnienia mu właściwej opieki.
W świetle powyższych argumentów zwracam się o odpowiedź na następujące pytanie: Jakie działania podejmuje Ministerstwo Zdrowia w sprawie zmian niedostatecznej dotychczas realizacji zadań w zakresie sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą oraz w jakim terminie zmiany te zostaną przeprowadzone?
Pozostając z wyrazami szacunku
Poseł Jan Musiał
Warszawa, dnia 24 stycznia 2008 r.
Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia – z upoważnienia ministra –
na interpelację nr 2078
w sprawie realizacji polityki medycyny szkolnej
Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację pana posła Jana Musiała, przesłaną przy piśmie Pana Marszałka z dnia 26 marca 2008 r., znak: SPS-023-2078/08, w sprawie realizacji polityki medycyny szkolnej, dotyczącej opieki nad uczniami w środowisku nauczania i wychowania – uprzejmie proszę o przyjęcie poniższych wyjaśnień.
Podzielam pogląd pana posła o niezwykle ważnej roli okresu szkolnego w życiu każdego dziecka i konieczności zwrócenia w tym czasie szczególnej uwagi na jego rozwój psychofizyczny, intelektualny i społeczny oraz zapobieganie występowaniu niekorzystnych zmian i wczesne korygowanie nieprawidłowości. W całej rozciągłości podzielam również stanowisko co do konieczności zwrócenia bacznej uwagi na możliwość występowania w tym okresie życia dziecka wymienionych w interpelacji problemów. Dlatego właśnie opieka zdrowotna nad dziećmi i młodzieżą traktowana jest przez Ministerstwo Zdrowia jako działanie priorytetowe. Dowodem tego jest prawne uregulowanie systemu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad wymienioną grupą.
Szczegółowy zakres profilaktycznych świadczeń opieki zdrowotnej oraz terminy ich przeprowadzania u dzieci i młodzieży określone są w rozporządzeniu ministra zdrowia z dnia 21 grudnia 2004 r. w sprawie zakresu świadczeń opieki zdrowotnej, w tym badań przesiewowych, oraz okresów, w których te badania są przeprowadzane (Dz. U. Nr 276, poz. 2740) oraz rozporządzeniu ministra zdrowia z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie zakresu i organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą (Dz. U. Nr 282, poz. 2814).
Świadczenia zdrowotne określone w wymienionych rozporządzeniach finansowane są ze środków publicznych. Realizacja tych świadczeń jest dokumentowana w indywidualnej dokumentacji, ponadto objęta jest statystyką resortową. W rocznym sprawozdaniu z realizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami w szkołach (druk MZ-06) wykazywane są dane na temat sposobu zapewnienia uczniom opieki, jak również zakresu tej opieki, w tym wykonania testów przesiewowych oraz profilaktycznych badań lekarskich. W rocznym sprawozdaniu o działalności i zatrudnieniu w podstawowej ambulatoryjnej opiece zdrowotnej (druk MZ-11) wykazywane są dane na temat profilaktycznych badań lekarskich dzieci i młodzieży (bilansów zdrowia), a także dane o stanie zdrowia dzieci i młodzieży, uwzględniające przewlekłe choroby stwierdzone podczas wymienionych badań. Ministerstwo Zdrowia dużą wagę przywiązuje do poprawy jakości i dostępności świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej, w której koncentruje się większość świadczeń zdrowotnych realizowanych w populacji dzieci i młodzieży.
Przedstawiając w sposób ogólny negatywną opinię na temat aktualnej organizacji i zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami, pan poseł powołuje się na zgłaszające liczne wnioski środowiska lekarskie i szkolne, nie wymienia jednak żadnych konkretnych podmiotów, które zgłaszają te wnioski, ani też konkretnych zarzutów dotyczących realizacji tej opieki. Pan poseł nie przedstawił wyników żadnych badań czy też ekspertyz. Analizując wnikliwie treść interpelacji, należy stwierdzić, że jej pierwsza część to opis zmian zachodzących na przestrzeni ostatnich lat (od 2000 r.) w organizacji opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą w środowisku nauczania i wychowania oraz zmieniające się w tym czasie warunki finansowania tej opieki przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ).
Generalnie z większością stwierdzeń trudno się nie zgodzić, ponieważ istotnie szczególny nacisk w organizacji opieki nad uczniami położono na profilaktykę i promocję zdrowia, a zadania do realizacji z tego zakresu powierzono w szkole pielęgniarce środowiska nauczania i wychowania lub higienistce szkolnej, natomiast realizację świadczeń będących w kompetencji lekarza powierzono lekarzowi podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), w tym lekarzowi rodzinnemu.
Reforma systemu ochrony zdrowia, dokonana na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz. U. Nr 28, poz. 153), wprowadziła zmiany w organizacji systemu opieki zdrowotnej. Jednym z istotniejszych elementów wprowadzonych zmian jest nadanie kluczowej roli podstawowej opiece zdrowotnej. Ważną rolę w podstawowej opiece zdrowotnej nad całą rodziną, w tym również nad dziećmi, wyznaczono właśnie lekarzowi rodzinnemu. Wprowadzenie instytucji lekarza rodzinnego miało na celu między innymi zapewnienie jednostkom, rodzinom i społecznościom lokalnym dostępnej, ciągłej i wszechstronnej opieki zdrowotnej w miejscu życia i pracy. Opieka taka może zabezpieczyć około 80% potrzeb zdrowotnych populacji.
Wieloletni proces (ponad 15 lat) kształcenia specjalistów z tej dziedziny, doskonalenie programów specjalizacji, i systematyczna ocena tego procesu wpłynęły w znaczącym stopniu na adekwatne do potrzeb podstawowej opieki zdrowotnej przygotowanie lekarzy rodzinnych do sprawowania opieki nad powierzoną im populacją, w tym także dzieci i młodzieży. W programie specjalizacji z medycyny rodzinnej ujęto w szerokim zakresie elementy wiedzy teoretycznej i umiejętności praktyczne dotyczące populacji wieku rozwojowego, które musi opanować specjalizujący się lekarz. Należy również pamiętać, że w związku z wejściem w życie reformy ochrony zdrowia wielu pediatrów uzyskało dodatkowo specjalizację w dziedzinie medycyny rodzinnej i sprawują oni opiekę nad ubezpieczonymi jako lekarze rodzinni.
Sprostowania wymaga zawarte w interpelacji stwierdzenie o wyborze przez ucznia lekarza POZ, bowiem to nie uczeń, lecz jego rodzice dokonują takiego wyboru dla swojego dziecka, potwierdzając ten fakt pisemną deklaracją wyboru. Stąd też możliwa i uzasadniona jest sytuacja, że uczniowie uczęszczający do jednej szkoły, a nawet klasy mogą mieć różnych lekarzy POZ sprawujących nad nimi opiekę. Nie ma to jednak znaczenia dla realizacji świadczeń zdrowotnych ani nie stanowi to niedogodności dla ucznia.
Niezrozumiałe w interpelacji jest też stwierdzenie, że w chwili obecnej obserwuje się wielki deficyt finansowy w medycynie szkolnej. Nie wiadomo, o jaki rodzaj deficytu finansowego w medycynie szkolnej chodzi. Jak pan poseł wymienia w swojej interpelacji, stawka kapitacyjna na ucznia (dla pielęgniarek) wzrosła z 20 zł w 2000 r. do 36,36 zł w roku 2008. Jak z tego wynika, w przeliczeniu na liczbę podopiecznych miesięczna transza wypłacana pielęgniarce przez NFZ z tytułu realizacji umowy o udzielanie świadczeń zdrowotnych nie odbiega od przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej ogłaszanego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
W swojej interpelacji pan poseł zwraca uwagę na fakt nałożenia przepisami prawa odpowiedzialności właściwego dla ucznia lekarza POZ za wykonanie szczepień ochronnych u swoich podopiecznych oraz przeniesienie kart uodpornienia do gabinetów lekarskich. Uzasadniając konieczność zmiany organizacji szczepień ochronnych uczniów, w tym nałożenie odpowiedzialności za realizację szczepień na właściwego dla ucznia lekarza POZ oraz przeniesienie kart uodpornienia do gabinetów lekarzy, uprzejmie wyjaśniam, co następuje. Wprowadzenie przedmiotowych regulacji nie wynikało z chęci ujednolicenia w Polsce sposobu realizacji szczepień ochronnych u uczniów, a zostało podyktowane koniecznością likwidacji 1,5-rocznego ostrego konfliktu lekarsko-pielęgniarskiego, braku współpracy w zakresie wykonywania szczepień, a w części także zaniechania ich wykonywania na niektórych terenach Polski.
W związku z tym niezależnie od wielu podnoszonych przez ekspertów zalet szczepienia uczniów przez pielęgniarki w szkolnych gabinetach profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej przygotowano projekt rozporządzenia ministra zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie zakresu i organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą, podpisany przez ministra zdrowia w dniu 21 marca 2007 r., ogłoszonego w Dz. U. Nr 56, poz. 379. Przyjęty kierunek zmian to nałożenie na właściwego dla ucznia lekarza podstawowej opieki zdrowotnej odpowiedzialności za realizację pełnej procedury szczepień zgodnie z obowiązującym kalendarzem szczepień. Tak więc odpowiedzialność za zawiadamianie rodziców/opiekunów dziecka o terminach szczepień, kwalifikację do szczepienia, wykonanie szczepienia zgodnie z obowiązującym kalendarzem szczepień, dokumentowanie oraz prowadzenie sprawozdawczości ponosi właściwy dla ucznia lekarz podstawowej opieki zdrowotnej (wybrany na podstawie deklaracji wyboru lekarza złożonej przez rodziców/opiekunów dziecka).
Należy przypomnieć, że do czasu wejścia w życie nowych przepisów w 11 województwach szczepienia dzieci były już wykonywane w gabinetach lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, a tylko w 5 województwach (w tym także w Warszawie i części miejscowości na Mazowszu oraz w lubelskim) szczepienia wykonywały pielęgniarki w szkolnych gabinetach profilaktyki i pomocy przedlekarskiej.
Odnośnie do przeniesienia kart uodpornienia do gabinetów lekarzy POZ uprzejmie wyjaśniam, że zakres i organizację obowiązkowych szczepień ochronnych dzieci i młodzieży reguluje ustawa z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz. U. Nr 126, poz. 1384, z późn. zm.), a szczegółowe regulacje prawne zawarte są w rozporządzeniu ministra zdrowia z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wykazu obowiązkowych szczepień ochronnych oraz zasad przeprowadzania i dokumentacji szczepień (Dz. U. Nr 282, poz. 2018, z późn. zm.).
Zgodnie z tymi przepisami karty uodpornienia znajdują się u tego świadczeniodawcy, który wykonuje szczepienie ucznia. Do jego obowiązków należy bowiem dokumentowanie tej procedury i sprawozdawanie z jej realizacji. W opinii Federacji Związków Pracodawców Ochrony Zdrowia ˝Porozumienie Zielonogórskie˝, która zrzesza większość świadczeniodawców podstawowej opieki zdrowotnej, w tym również kontraktujących świadczenia pielęgniarskie w środowisku nauczania i wychowania, znowelizowane rozporządzenie w wielkiej mierze uporządkowało wcześniej istniejący stan rzeczy, jasno wskazując przedmiot odpowiedzialny za organizację szczepień. Opinię tę podzielają konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej oraz konsultant krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa pediatrycznego.
Rzetelna ocena skutków wprowadzenia nowelizacji przepisów w sprawie zakresu i organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą, a zwłaszcza określenie poziomu wykonawstwa szczepień ochronnych w 2007 r. będą możliwe po opublikowaniu pełnych danych statystycznych, najwcześniej w połowie 2008 r. Wówczas nastąpi zamknięcie okresu sprawozdawczego, weryfikacja i analiza danych na temat odsetka osób zaszczepionych w porównaniu z populacją objętą obowiązkiem szczepień oraz porównanie danych z wynikami szczepień z lat ubiegłych.
Pan poseł w swojej interpelacji wymienia enumeratywnie zakres zadań pielęgniarki w środowisku nauczania i wychowania, określony w rozporządzeniu ministra zdrowia z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie zakresu i organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą. Zakres ten budzi jego obawy co do możliwości objęcia prawidłową opieką 880-110 uczniów oraz wywiązania się z jego zdaniem zbyt szerokiego zakresu nałożonych zadań w odniesieniu do wskazanej liczby podopiecznych.
Uprzejmie informuję, że uznając konieczność zapewnienia szczególnej opieki dzieciom i młodzieży w celu ich prawidłowego, harmonijnego rozwoju, a także dbałość o bezpieczne warunki nauki w szkole, w Ministerstwie Zdrowia opracowano rządowy program ˝Profilaktyczna opieka zdrowotna nad dziećmi i młodzieżą w środowisku nauczania i wychowania˝. Program ten został przyjęty i wdrożony uchwałą Rady Ministrów w dniu 2 listopada 2004 r. Zastosowano w nim rozwiązania na miarę możliwości finansowych państwa. Dotyczą one zakresu, organizacji i form profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą.
Zarówno zakres zadań, jak i optymalna liczba podopiecznych 880 +/- 10% uczniów na jedną pielęgniarkę, zapisane w programie rządowym, jak i w przytoczonym powyżej rozporządzeniu, zostały wypracowane i uzgodnione przez zespół ekspertów zajmujących się tą dziedziną ochrony zdrowia, reprezentujących środowiska lekarzy, pielęgniarek, z udziałem przedstawicieli Ministerstwa Edukacji Narodowej, Narodowego Funduszu Zdrowia, Zakładu Medycyny Szkolnej Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie, ministra zdrowia oraz konsultantów krajowych w dziedzinach medycyny dotyczących ochrony zdrowia dzieci i młodzieży. Ministerstwo Zdrowia we współpracy z Instytutem Matki i Dziecka w Warszawie systematycznie monitoruje dostępność i jakość profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami.
Trzyletni monitoring funkcjonowania programu rządowego pozwala na stwierdzenie, że jakość i dostępność tej opieki systematycznie się poprawiają. Przedmiotowy monitoring potwierdza fakt, iż aktualnie liczba uczniów przypadająca na jedną pielęgniarkę/higienistkę szkolną często przekracza (w sposób zróżnicowany terytorialnie) przyjętą za liczbę optymalną (800+/- 10%). Należy jednak pamiętać, że podobne zróżnicowanie terytorialne występowało w tym zakresie również w latach 1992-1999, czyli przed wejściem w życie reformy ochrony zdrowia. Również zakres zadań pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania nie odbiega od zakresu zadań ustalonego ówczesnymi przepisami prawa.
Obecnie zwiększona (ponad przyjęte optimum) liczba podopiecznych przypadających na jedną pielęgniarkę ma niewątpliwie związek z ograniczoną w różnych częściach Polski liczbą gabinetów profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej. W roku szkolnym 2006/2007 gabinety te funkcjonowały prawie w 95% szkół miejskich wszystkich typów. W szkołach wiejskich nieco mniej niż 40% szkół podstawowych, połowa gimnazjów i 2/3 szkół specjalnych posiadało gabinet profilaktyczny na terenie szkoły.
Przyczyną takiego stanu jest brak środków finansowych w samorządach terytorialnych, które są organami prowadzącymi szkoły i do których obowiązków należy zapewnienie uczniom możliwości korzystania z gabinetu profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej. Należy z całą mocą podkreślić, że brak gabinetów profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej w części szkół nie jest równoznaczny z pozbawieniem uczniów dostępu do profilaktycznej opieki zdrowotnej. Zadania określone przepisami przywołanego powyżej rozporządzenia ministra zdrowia realizowane są przez właściwego dla ucznia lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, a środki finansowe przeznaczone na ten cel mieszczą się w stawce kapitacyjnej na ubezpieczonego (ucznia).
Pragnę również poinformować pana posła o bardzo istotnym, dotyczącym poruszanych w interpelacji problemów, fakcie. A mianowicie jak dotąd do Ministerstwa Zdrowia nie wpłynęła (na przestrzeni ostatnich kilku lat) ani jedna skarga ze strony świadczeniodawców – pielęgniarek środowiska nauczania i wychowania – dotycząca liczby podopiecznych (uczniów) ani określonego przepisami prawa zakresu zadań.
Odnosząc się do stwierdzenia pana posła, iż ˝środowiska lekarskie i szkolne sugerują, aby w ramach kontraktów wydzielić medycynę szkolną, informuję, że zadania będące w kompetencji pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania są już wydzielone. Nie jest natomiast możliwe ani celowe w obowiązującym systemie prawnym zatrudnienie w szkołach lekarzy, ponieważ zadania należące według kompetencji do lekarza są już realizowane przez lekarzy POZ i finansowane przez NFZ w stawce kapitacyjnej na ubezpieczonego (ucznia). Przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135, z późn. zm.) nie pozwalają na dwukrotne opłacanie tych samych świadczeń.
Przedstawiając powyższe, uprzejmie informuję, że wobec braku przedstawionych w interpelacji konkretnych nieprawidłowości i wskazania, na czym polega niedostateczna realizacja zadań w zakresie sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą, aktualnie nie znajduję uzasadnienia do rozważania zmian systemowych w organizacji tej opieki.
Pragnę uprzejmie podziękować panu posłowi za zaangażowanie w działania mające na celu ocenę aktualnego systemu opieki nad populacją w wieku rozwojowym. Postulaty zmian w systemie opieki zdrowotnej są zrozumiałym dla nas wyrazem działań na rzecz harmonijnego rozwoju dziecka. Nie uwzględniają jednak opinii wszystkich podmiotów sprawujących opiekę zdrowotną nad dziećmi i młodzieżą.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Adam Fronczak
Warszawa, dnia 10 kwietnia 2008 r.
Zobacz także:
Obowiązujące regulacje prawne – pielęgniarka szkolna
