Interpelacja nr 5069 do ministra zdrowia
w sprawie wprowadzenia zmian w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
Art. 56 w pkt 2 dotyczącym zawartości deklaracji wyboru w ppkt 5a wymaga dokonania wyboru z imienia i nazwiska lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej. Pociąga to za sobą konsekwencje, które nie były najpewniej zamierzone przez ustawodawcę. Można przypuszczać, że tak szczegółowa personifikacja świadczeniodawców miała na celu zapewnienie świadczeniobiorcom wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej, do których będą mieli największe zaufanie. Ten niezmiernie istotny czynnik w funkcjonowaniu służby zdrowia traci wiele ze znaczenia w miarę upływu czasu od momentu wypełnienia deklaracji. Zarówno istotne zmiany personalne (śmierć, przejście na emeryturę, zmiana miejsca zamieszkania w kraju, kontrakty zagraniczne), jak i codzienne perturbacje (zwolnienia lekarskie z powodu chorób, sprawowania opieki, porodów, udział w szkoleniach, urlopy wszelkiego rodzaju, grafiki godzin przyjęć) dotyczące pracowników placówek podstawowej opieki zdrowotnej powodują, że tak istotny w chwili składania deklaracji wybór traci z czasem na znaczeniu. Najczęściej pacjent oczekuje szybko i kompetentnie udzielonego świadczenia medycznego niezależnie od osoby, która go udziela. Oczekiwanie w poczekalni do dawno wybranego lekarza, który akurat w tym dniu ma wielu pacjentów, podczas gdy jego kolega nie ma zajęcia, jest dla większości świadczeniobiorców sytuacją budzącą sprzeciw, choć istnieje pewne grono pacjentów, dla których wybrana osoba lekarza, pielęgniarki czy położnej jest sprawą najwyższej wagi. Dotyczy to jednak dość wąskiego grona osób, zwykle starszych i najczęściej chorych przewlekle. Podobna sytuacja istnieje w odniesieniu do pielęgniarek środowiskowych i położnych środowiskowych.
Ustawowy wymóg imiennego wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej skutkuje koniecznością permanentnej aktualizacji deklaracji wyboru. Zmiana wybranej placówki podstawowej opieki zdrowotnej dokonywana przez świadczeniobiorcę, związana najczęściej ze zmianą miejsca zamieszkania, powoduje najczęściej wizytę u nowego świadczeniodawcy i złożenie nowych deklaracji dla członków rodziny. Jest to w zasadzie jedyna okoliczność, która powoduje podjęcie takich kroków. Fakt złożenia bezterminowych deklaracji przez świadczeniobiorców oraz opłacania składek ZUS powoduje powszechne przekonanie, że mogą oni w każdej chwili oczekiwać przysługujących im świadczeń, niezależnie od przytoczonych wyżej problemów personalnych dotyczących placówek podstawowej opieki zdrowotnej.
Chociaż ustawa nie określa jednoznacznie, kto odpowiada za aktualizację deklaracji wyboru (pacjent czy świadczeniodawca), to działania Narodowego Funduszu Zdrowia, pod groźbą sankcji finansowych, wskazują na świadczeniodawców. Trzeba przyznać, że zgodnie ze zdrowym rozsądkiem przez długi czas NFZ nie egzekwował tego wymogu. Najpewniej świadomość chaosu finansowego i organizacyjnego, jaki powstałby przy literalnym traktowaniu art. 56 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135), zaowocowała rozsądnym stanowiskiem zawartym w zarządzeniu nr 69/2007/DSOZ prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 25 września 2007 r. Zarządzenie to w rozdziale 3 § 11 pkt 5 i 6 podaje sposób ustalenia liczby świadczeniobiorców lekarza POZ.
Analogiczny sposób rozliczeń na podstawie stawek kawitacyjnych dotyczy pielęgniarskiej opieki środowiskowej (podrozdział 6.3: Finansowanie świadczeń pielęgniarki, § 32) oraz świadczenia położnej POZ. Dane te są zupełnie wystarczające do prawidłowych rozliczeń pomiędzy NFZ a świadczeniodawcami.
Dotychczasowa praktyka dotycząca aktualizacji deklaracji, związana z rozdzieleniem deklaracji wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej, która miała miejsce w przeszłości, związana ze słusznymi postulatami środowisk pielęgniarskich, wykazała ogrom tego przedsięwzięcia, a zarazem ujawniła wiele niespodziewanych zjawisk.
Pewna wąska grupa pacjentów, silnie emocjonalnie związana ze ˝swoim˝ lekarzem, potrafi podążyć za nim do innej dzielnicy, wsi czy przychodni. Zdecydowana większość pacjentów, po złożeniu deklaracji przed laty i opłacaniu składek ZUS, żyje jednak w przekonaniu przynależności do ˝swojej przychodni˝ i udaje się do niej po pomoc w chorobie. Nie obchodzą ich lekarskie perturbacje organizacyjne – urlopy, choroby, szkolenia, przeprowadzki, zmianowa praca, emerytury, wyjazdy za granicę czy zgony lekarzy. Ilu osiemnastolatków zgłosi się ze swoim nowym dowodem osobistym w celu wycofania swojej deklaracji z poradni dla dzieci i złożenia nowej w poradni dla dorosłych? Ogłoszenia w mediach lokalnych i z ambon też mają ograniczony skutek. Dla wielu pacjentów niuanse związane z nowymi deklaracjami są niezrozumiałe i irytujące. Bywało, że przychodzącym do domu pielęgniarkom, które przynosiły deklaracje do wypełnienia, zatrzaskiwano drzwi ˝przed nosem˝, a wiele z zostawionych do wypełnienia druków deklaracji nigdy nie wróciło do przychodni. W jakich godzinach zastać dorosłych domowników? Jak znaleźć pracujących czasowo za granicą? Jak uniknąć agresywnych zachowań? Z jakich środków pokrywać koszty tysiąca listów poleconych? Na ile z nich nie będzie odpowiedzi?
Odpowiedzi na te trudne i wcale niewyimaginowane pytania można uniknąć, skreślając z tekstu ustawy wspomniany punkt art. 56 dotyczący imiennego wyboru lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej.
Szanowna Pani Minister: Czy rząd rozważy kroki w celu rozwiązania zaistniałego problemu?
Z wyrazami szacunku
Poseł Danuta Pietraszewska
Ruda Śląska, dnia 15 września 2008 r.
