STANOWISKO RADY KIEROWNIKÓW WOJEWÓDZKICH PODMIOTÓW LECZNICZYCH

z dnia 18 kwietnia 2017 roku

w sprawie potrzeby uruchomienia formuły naboru do pracy w Polsce kadry pielęgniarek ze wschodu

Jednym z zasadniczych elementów systemu opieki zdrowotnej są jego pracownicy. Istotna jest zarówno liczba osób uprawnionych do wykonywania zawodu, jak i liczba osób faktycznie pracujących w ochronie zdrowia oraz ich kwalifikacje. Rada Kierowników Wojewódzkich Podmiotów Leczniczych w Małopolsce, zwraca szczególną uwagę na trudną sytuację w grupie zawodowej pielęgniarek i położnych, której niedobór może uniemożliwiać rozwój opieki zdrowotnej w Polsce.

Statystyki dotyczące liczby pielęgniarek w Polsce są niepokojące. Zagrożeniem dla właściwego funkcjonowania systemu ochrony zdrowia może stać się stale zwiększający się deficyt pielęgniarek i położnych oraz ich wiek.

Jak wskazują dane, wśród 16 wybranych krajów europejskich, Polska znajduje się na ostatnim miejscu pod względem ilości pielęgniarek przypadających na 1 tys. mieszkańców. Wskaźnik ten dla Polski wynosi 5,4, podczas gdy w Wielkie Brytanii jest równy 9,1, w Czechach -8, w Niemczech -11,3, a w Szwecji – 11. Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych alarmuje, że według prognoz w 2025 roku liczba pielęgniarek w Polsce jeszcze się zmniejszy, a wskaźnik wyniesie 4,35 pielęgniarek na 1 tys. mieszkańców.

W całej Polsce, sukcesywnie od 2009 roku, obserwuje się wzrost średniej wieku pielęgniarek uprawnionych do wykonywania zawodu. W 2014 roku wynosił on 48 lat. Największa liczba pielęgniarek plasuje się w przedziałach wiekowych 35-44 oraz 45-54 |at. W porównaniu do najmłodszej grupy wiekowej (21-25 |at) prawie pięciokrotnie większy odsetek stanowią pielęgniarki w wieku powyżej 65 roku życia. Jak wskazuje Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych – świadczy to o braku prostej zastępowalności pokoleniowej. Problemem zatem, może stać się pozyskanie młodego personelu, który zastąpi liczną grupę pielęgniarek, która przejdzie na emeryturę. Powyższe dane, mogą dowodzić także o niewielkim zainteresowaniu młodych osób pracą w tym zawodzie.

Biorąc pod uwagę powyższe, Rada Kierowników Wojewódzkich Podmiotów Leczniczych (WPL) w Małopolsce wnioskuje do Ministra Zdrowia o wdrożenie ogólnokrajowego programu pozyskiwania do pracy w Polsce personelu pielęgniarskiego ze wschodu Europy głównie z Ukrainy i Białorusi.

Przy obecnych uwarunkowaniach prawnych, pielęgniarki ze wschodu nie mają możliwości podjęcia pracy W Polsce, ponieważ kraje te nie należą do państw członkowskich Unii Europejskiej, a ich system kształcenia w zawodzie pielęgniarki nie spełnia wymogów unijnych, które umożliwiają wydanie prawa wykonywania zawodu na terenie Polski. Obywatele tych państw są cudzoziemcami w rozumieniu ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. O cudzoziemcach (tj.Dz. U. z 2016 r, poz. 1990) Art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodzie pielęgniarki i położnej (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 1251 ze. zm.) określa warunki jakie muszą spełnić cudzoziemcy, aby mogło im być przyznane prawo wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej. W związku z niedoborem pielęgniarek w Polsce, wskazanym jest podjęcie działań, które zachęciłyby ww. pielęgniarki do uzupełnienia wykształcenia w naszym kraju. 
Zasadnym byłoby:
– wdrożenie aktów prawnych pozwalających na zatrudnienie pielęgniarek z Ukrainy i Białorusi na stanowisku np. asystentki pielęgniarki,
– uzyskanie zatrudnienia w wybranym szpitalu w Polsce powinno być warunkiem ubiegania się o podjęcie studiów uzupełniających (pomostowych), zgodnych z wymogami programowymi dla zawodu pielęgniarki w Unii Europejskiej,
– koszt studiów uzupełniających powinno pokryć państwo polskie (stypendium fundowane), pod warunkiem podpisania przez studenkę (zatrudnionej w danym szpiatalu na stanowisku asystentki pielęgniarki), zobowiązującej daną osobę do przepracowania w placówce przynajmniej pięć lat po ukończeniu nauki lub utworzyć fundusz stypendialny przez jednostkę biorącą udział w szkoleniu, 
– podmiot leczniczy, z którym kandydatka podpisze umowę lojalnościową powinien zapewnić studence możliwość odbycia praktyk i zajęć praktycznych na jej terenie.

Wyżej wskazane działania nie są możliwe do realizacji na poziomie regionalnym, wymagają odpowiednich rozwiązań systemowych: organizacyjnych legislacyjnych oraz zapewnienia właściwych środków finansowych. Ponadto opracowanie skutecznego programu wydaje się być możliwe jedynie przy zaangażowaniu i współpracy takich instytucji jak: Ministerstwo Zdrowia, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Ministerstwa Rodziny Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Mając na uwadze także uregulowania prawne dla cudzoziemców ubiegających się o przyznanie prawa wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej (Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 25 października 2016 r. w sprawie stażu adaptacyjnego dla cudzoziemców ubiegających się o przyznanie prawa wykonywania zawodu pielęgniarki tub położnej (Dz. U. z 2016 r., poz. 1792), uzasadnionym byłoby również skoordynowanie działań:
– podmiotów leczniczych, które zamierzają zatrudnić pielęgniarki z Ukrainy lub Białorusi w swoich placówkach (np. poprzez uzyskanie od nich wstępnego zapotrzebowania i informacji o specjalizacji wymaganych od pielęgniarek),
– podmiotów, które mogą przeprowadzić staże specjalizacyjne pielęgniarek lub położnych z wykazem zakresu i rodzaju tych staży,
– okręgowych rad pielęgniarek i położnych w określeniu zakresu możliwego przyznawania prawa wykonywania zawodu na czas określony na terenie objętym właściwością tych okręgowych rad.

Po uzyskaniu od podmiotów wymienionych wyżej, informacji odnośnie pielęgniarek z Ukrainy lub Białorusi chcących podjąć pracę w Polsce, Minister Zdrowia mógłby – w porozumieniem z Ministrem Spraw Zagranicznych, podjąć działania w celu stworzenia podmiotu, do którego napływałyby aplikacje o zatrudnienie pielęgniarek/położnych z Ukrainy lub Białorusi, zarówno ze strony zainteresowanych pielęgniarek/położnych, jak i podmiotów leczniczych zamierzających zatrudnić tą kadrę.

Mając na uwadze znaczenie podniesionego zagadnienia, Rada Kierowników Wojewódzkich Podmiotów Leczniczych w Małopolsce wnioskuje do Ministra Zdrowia o wypracowanie formuły naboru do pracy w Polsce kadry pielęgniarek i położnych ze wschodu, które zasilą nasze szpitale.