Interpelacja nr 2201 do ministra zdrowia
w sprawie zmiany przepisów dotyczących prawa wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej
Szanowna Pani Minister! W wyniku zmian w systemie ochrony zdrowia i niżu demograficznego wiele położnych utraciło pracę. Chciałyby wrócić do pracy w ochronie zdrowia, jednak obecne przepisy na to nie pozwalają. W ocenie położnych ich kwalifikacje pozwalają na pracę w zawodzie pielęgniarki. Wydaje się to potwierdzać fakt, iż położna ma uprawnienia do opieki nad kobietami w ciąży, w okresie porodu, po porodzie, jak również noworodkami, a więc nad dziećmi i dorosłymi w pełnym zakresie. Okres kształcenia położnych jest dłuższy niż pielęgniarek i obejmuje cały zakres wiedzy niezbędny do wykonywania tego zawodu. Ponieważ w szpitalach zaczyna brakować pielęgniarek, uważam, że ministerstwo powinno rozważyć zmianę obowiązujących w tym zakresie przepisów.
Wobec powyższego pytam Panią Minister: Czy istnieje możliwość zmiany przepisów, umożliwiając tym samym wykonywanie zawodu pielęgniarki osobom z kwalifikacjami położnej?
Z poważaniem
Poseł Jacek Bogucki
Wysokie Mazowieckie, dnia 10 marca 2008 r.
Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia – z upoważnienia ministra –
na interpelację nr 2201
w sprawie zmiany przepisów dotyczących prawa wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej
Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację pana posła Jacka Boguckiego przekazaną przy piśmie z dnia 31 marca 2008 r. (znak: SPS-023-2201/08) w sprawie zmiany przepisów dotyczących prawa wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej uprzejmie proszę o przyjęcie następujących wyjaśnień.
Ustawa z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. Nr 57, poz. 602, z późn. zm.) określa zasady i warunki wykonywania zawodów pielęgniarki i położnej. Położna uzyskuje kwalifikacje zawodowe po ukończeniu szkoły położnych, a pielęgniarka po ukończeniu szkoły dla pielęgniarek. Uzyskuje też zawód i tytuł zawodowy pielęgniarki albo zawód i tytuł zawodowy położnej oraz prawo wykonywania zawodu pielęgniarki albo prawo wykonywania zawodu położnej, które uprawnia do wykonywania tych zawodów. W związku z tym pielęgniarka wykonująca zawód położnej i położna wykonująca zawód pielęgniarki udziela zawodowo świadczeń, nie będąc do tego uprawnioną, co podlega odpowiedzialności karnej (art. 32 ustawy ww. ustawy).
Kwalifikacje wymagane od osoby na danym stanowisku pracy reguluje rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z dnia 29 marca 1999 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w publicznych zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 30, poz. 300). Zgodnie z taryfikatorem kwalifikacyjnym na stanowisku położnej może zostać zatrudniona osoba posiadająca wymagane kwalifikacje.
Ponadto z art. 44 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408, z późn. zm.) wynika, iż za zarządzanie publicznym zakładem opieki zdrowotnej ponosi odpowiedzialność kierownik zakładu, który jednocześnie jest przełożonym wszystkich pracowników w nim zatrudnionych. W związku z powyższym kierownik zakładu, podejmując decyzję o sprawach kadrowych, w tym związanych z oceną kwalifikacji pracownika na danym stanowisku pracy, odpowiada za zatrudnienie na danym stanowisku pracy osoby posiadającej wymagane przepisami kwalifikacje.
Kolejne przepisy regulujące zasady i warunki wykonywania zawodów pielęgniarki i położnej zawiera rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 20 października 2005 r. w sprawie zakresu zadań lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 214, poz. 1816). Zgodnie z powyżej wymienionym rozporządzeniem:
– pielęgniarka POZ planuje i realizuje kompleksową opiekę pielęgniarską nad osobą, rodziną, społecznością w środowisku zamieszkania, z uwzględnieniem miejsca udzielania świadczenia, obejmując opieką m.in. zdrowych i chorych niezależnie od płci i wieku, z wyłączeniem noworodka i niemowlęcia do drugiego miesiąca życia,
– położna POZ realizuje kompleksową pielęgnacyjną opiekę położniczo-neonatologiczno-ginekologiczną obejmującą m.in. opiekę nad kobietą, noworodkiem i niemowlęciem do ukończenia drugiego miesiąca życia.
W związku z powyższym położna POZ realizuje zadania w stosunku do noworodka i niemowlęcia do drugiego miesiąca życia, natomiast na dalszym etapie rozwoju niemowlęcia zadania te przejmuje pielęgniarka POZ. Dlatego nieuzasadnione jest stwierdzenie, iż położna ma uprawnienia do opieki nad dziećmi i dorosłymi w pełnym zakresie.
Kolejną regulacją w zakresie wykonywania zawodów pielęgniarki i położnej jest rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 7 listopada 2007 r. w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego (Dz. U. Nr 210, poz. 1540), które określa uprawnienia do samodzielnego wykonywania świadczeń, do których są upoważnione pielęgniarki i położne, ale pod warunkiem ukończenia właściwego rodzaju kształcenia podyplomowego. Należy podkreślić, że wspomniane wyżej uprawnienia nabywane są w ramach kształcenia podyplomowego ze zróżnicowaniem na rodzaje kształcenia przeznaczone dla pielęgniarek oraz dla położnych.
Odnosząc się do stwierdzenia, iż okres kształcenia położnych jest dłuższy niż pielęgniarek, należy wyjaśnić, że w poprzednim systemie kształcenia, czyli do roku 2006, realizacja programów kształcenia dla położnych odbywała się w szkołach 2,5-letnich oraz 3-letnich, jak również kształcenie pielęgniarek realizowane było w 2-letnich i 3-letnich szkołach pielęgniarskich. Absolwenci ww. szkół uzyskiwali kwalifikacje do wykonywania odpowiednio zawodu pielęgniarki lub położnej, a nie do wykonywania obu zawodów zamiennie. Jednocześnie należy wskazać, że aktualny system kształcenia polskich pielęgniarek i położnych został dostosowany do wymogów określonych we właściwych dyrektywach sektorowych, w tym przede wszystkim do dyrektywy 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych. Obecnie kształcenie pielęgniarek i położnych odbywa się w systemie studiów wyższych zawodowych zakończonych uzyskaniem tytułu licencjata, z możliwością kontynuacji kształcenia na studiach magisterskich. Szczegóły dotyczące zakresu i wymiaru kształcenia zostały określone w standardach nauczania, odpowiednio dla kierunków pielęgniarstwo i położnictwo, stanowiących załączniki do rozporządzenia ministra nauki i szkolnictwa wyższego z dnia 12 lipca 2007 r. w sprawie standardów kształcenia dla poszczególnych kierunków oraz poziomów kształcenia, a także trybu tworzenia i warunków, jakie musi spełnić uczelnia, by prowadzić studia międzykierunkowe oraz makrokierunki (Dz. U. Nr 164, poz. 1166).
Jednakże mając na uwadze problemy dotyczące braku miejsc pracy dla położnych oraz związane z zatrudnianiem położnych w DPS – co nie jest zgodne z unormowaniami prawnymi – Ministerstwo Zdrowia wraz z samorządem pielęgniarek i położnych podjęło działania mające na celu wprowadzenie zmian w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 28 lutego 2006 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 38, poz. 261) poprzez utworzenie w domu pomocy społecznej stanowiska pracy dla położnej. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej przychyliło się do propozycji i podjęło decyzję o włączeniu tego stanowiska do załącznika nr 3 tabela III – jednostki organizacyjne pomocy społecznej ww. rozporządzenia. Nowe stanowiska ˝położna˝ i ˝starsza położna˝ zostaną wprowadzone do rozporządzenia przy najbliżej nowelizacji tego aktu prawnego. Jednakże należy mieć na uwadze, że zaplanowane stanowiska w DPS wiążą się z zakresem zadań wynikających z uprawnień zawodowych dla położnej.
Reasumując, w świetle unormowań ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej brak jest podstaw do jakiegokolwiek utożsamiania obu zawodów medycznych. Ujęte w ramach art. 4 oraz art. 5 wymienionej ustawy sfery działalności zawodowej, jakkolwiek odnoszą się do udzielania przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, to jednak nie mogą być traktowane zamiennie. Dlatego też jeszcze raz należy podkreślić, że pielęgniarka uzyskuje kwalifikacje zawodowe po ukończeniu szkoły pielęgniarskiej, a położna uzyskuje kwalifikacje zawodowe po ukończeniu szkoły położnych. Tym samym dana osoba uzyskuje odpowiednio uprawnienia zawodowe i tytuł zawodowy pielęgniarki oraz związane z tym prawo wykonywania zawodu pielęgniarki albo uprawnienia zawodowe i tytuł zawodowy położnej oraz związane z tym prawo wykonywania zawodu położnej. Tak więc pielęgniarka wykonująca zawód położnej albo położna wykonująca zawód pielęgniarki udziela zawodowo świadczeń, nie będąc do tego uprawnioną. Mając na uwadze powyższe, należy jednoznacznie stwierdzić, że zatrudnianie położnych jest możliwe jedynie na stanowiskach, gdzie będą wykonywały zawód położnej.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Marek Twardowski
Warszawa, dnia 16 kwietnia 2008 r.
