Interpelacja

do ministra zdrowia
w sprawie kompetencji dotyczących stwierdzania zgonu pacjenta

Szanowna Pani Minister! Zgodnie z art. 36 pkt 1 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym zespoły ratownictwa medycznego dzielą się na zespoły podstawowe (P), w skład których wchodzą tylko ratownik medyczny i pielęgniarka, oraz zespoły specjalistyczne (S), w których oprócz ww. personelu medycznego jest również lekarz. O tym, czy do pacjenta pojedzie karetka typu P, czy karetka typu S, decyduje dyspozytor medyczny. Najczęściej do pacjentów kierowane są karetki typu P ze względu na niższe koszty. Ratownik zgodnie ze swoimi uprawnieniami ma prawo podjąć określone czynności ratujące życie pacjenta. Nie może jednak w przypadku śmierci chorego stwierdzić jego zgonu. Tylko lekarz posiada odpowiednie uprawnienia, by stwierdzić zgon pacjenta i wystawić kartę zgonu.
Pani Minister, jak zatem rozwiązać problem, który istnieje i dotyka wielu naszych obywateli, kto powinien stwierdzać zgon pacjenta, skoro w karetce nie ma lekarza, czyli osoby do tego uprawnionej?
Kłopoty z pochówkiem dotknęły niedawno jedną z mieszkanek Jaworzna i ujawniły lukę prawną dotyczącą procedury postępowania dla wydania aktu zgonu, jeśli zgon stwierdził ratownik medyczny, a nie lekarz. Rodzina zmarłej przez dwa dni próbowała uzyskać dokument umożliwiający pochówek, a przedstawiciele wszystkich instytucji służby zdrowia nie czuli się w tym zakresie zobowiązani. Dodatkowo sprawę skomplikował fakt, iż zmarła kobieta nie korzystała z usług lekarza i nigdzie nie złożyła swojej deklaracji. Dopiero nagłośnienie sprawy w lokalnych mediach pozwoliło wymusić wydanie aktu zgonu.
Z poważaniem
Poseł Wojciech Saługa
Warszawa, dnia 16 lipca 2009 r.

Szanowny Panie Marszałku! Odpowiadając na interpelację poselską posła Wojciecha Saługi, przesłaną przy piśmie z dnia 16 lipca 2009 r., w sprawie kompetencji dotyczących stwierdzania zgonu pacjenta, uprzejmie informuję, co następuje.

Rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z dnia 3 sierpnia 1961 r. w sprawie stwierdzenia zgonu i jego przyczyny (Dz. U. Nr 39, poz. 202) nie daje członkom podstawowego zespołu ratownictwa medycznego (ratownikowi medycznemu i pielęgniarce systemu) uprawnień do formalnego stwierdzenia zgonu i wystawienia karty zgonu, pomimo iż w myśl rozporządzenia ministra zdrowia z dnia 29 grudnia 2006 r. w sprawie szczegółowego zakresu medycznych czynności ratunkowych, które mogą być podejmowane przez ratownika medycznego (Dz. U. z 2007 r. Nr 4, poz. 33) oraz rozporządzenia z dnia 7 listopada 2007 r. w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego (Dz. U. Nr 210, poz. 1540) ratownik medyczny oraz pielęgniarka systemu mogą odstąpić od medycznych czynności ratunkowych.
Zgodnie z art. 11 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. z 2000 r. Nr 23 poz. 295, z późn. zm.):
„1. Zgon i jego przyczyna powinny być ustalone przez lekarza leczącego chorego w ostatniej chorobie.
2. W razie niemożności dopełnienia przepisu ust. 1, stwierdzenie zgonu i jego przyczyny powinno nastąpić w drodze oględzin, dokonywanych przez lekarza lub w razie jego braku przez inną osobę, powołaną do tej czynności przez właściwego starostę, przy czym koszty tych oględzin i wystawionego świadectwa nie mogą obciążać rodziny zmarłego.
3. Osoby wymienione w ust. l i 2 stwierdzają zgon i jego przyczyny w wydawanych w tym celu kartach zgonu. Karty zgonu są wydawane w dwóch egzemplarzach.”
W świetle powyższych przepisów w przypadku odstąpienia od bezskutecznej resuscytacji krążeniowo-oddechowej przez podstawowy zespół ratownictwa medycznego stwierdzenie i wypełnienie karty zgonu leży po stronie lekarza bądź innej osoby powołanej do tej czynności przez właściwego starostę.
Jednocześnie na uwagę zasługuje fakt, iż odstąpienie od medycznych czynności ratunkowych i opuszczenie miejsca zgonu przez podstawowy zespół ratownictwa medycznego bez pozostawienia świadkom zdarzenia (rodzinie) pisemnej informacji określającej chwilę odstąpienia od czynności resuscytacyjnych może znacząco utrudnić lekarzowi uprawnionemu do wypełnienia karty zgonu wypełnienie rubryki dotyczącej godziny i minuty zgonu. Stąd, choć nie wynika to z przepisów prawa, członkowie podstawowego zespołu ratownictwa medycznego powinni taką informację pozostawić. W związku z powyższym w Ministerstwie Zdrowia trwają prace nad projektem nowelizacji ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym opracowanym przez powołany zarządzeniem ministra zdrowia zespół do spraw opracowania projektu nowelizacji ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym. W projekcie tym znalazł się zapis umożliwiający kierującemu akcją prowadzenia medycznych czynności ratunkowych (ratownik medyczny bądź pielęgniarka systemu będący kierownikiem podstawowego zespołu ratownictwa medycznego) w przypadku akcji prowadzenia medycznych czynności ratunkowych zakończonych decyzją o odstąpieniu od medycznych czynności ratunkowych wydanie dokumentów stanowiących podstawę do stwierdzenia zgonu.
Z poważaniem
Marek Haber – podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia

20 lipca 2009 roku – Według MZ do 2013 roku około 3,5 tys. pielęgniarek będzie miało sfinansowane kursy kwalifikacyjne w zakresie pielęgniarstwa ratunkowego. Darmowe kursy obejmą również prawie 2 tys. dyspozytorów medycznych (wielu z nich to pielęgniarki).