Odpowiedź redakcji Portalu Pielęgniarek i Położnych

Zagadnienia norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych reguluje w znikomym stopniu ustawa o zakładach opieki zdrowotnej. Art. 10 ust. 4 brzmi następująco:

’Minister właściwy do spraw zdrowia po zasięgnięciu opinii organów samorządów zawodów medycznych określa, w drodze rozporządzenia, sposób ustalania minimalnych norm zatrudnienia pracowników działalności podstawowej w zakładach opieki zdrowotnej.’

Ten zapis ma moc prawną od 1997 roku. Znamienny jest fakt, że takie regulacje minister zdrowia wydał tylko w odniesieniu do…zawodu pielęgniarki i położnej. Przez prawie dziesięć lat minister nie wykonał delegacji ustawowej, zobowiązującej go do wydania takiego rozporządzenia dotyczącego lekarzy! Natomiast w odniesienu do zawodów pielegniarki położnej minister wydał rozporządzenie w 1999 roku w sprawie sposobu ustalania minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych w zakładach opieki zdrowotnej.

Warto zwrócić uwagę na podstawowy fakt. Minister nie ustanawia tych norm, lecz tylko określa sposób ich ustalenia w poszczególnych zakładach opieki zdrowotnej.

Rozporządzenie reguluje, że:

Minimalne normy zatrudnienia pielęgniarek i położnych w zakładzie ustala kierownik zakładu po zasięgnięciu opinii:
 1) kierowników jednostek organizacyjnych i komórek organizacyjnych określonych w statucie zakładu,
 2) przedstawicieli organów samorządu pielęgniarek i położnych oraz związków zawodowych działających na terenie zakładu.

Projekt minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych, opracowuje zgodnie z przepisami rozporządzenia, uwzględniając zarejestrowane w sposób określony przez kierownika zakładu świadczenia zdrowotne, naczelna pielęgniarka, przełożona pielęgniarek i położnych zakładu.

Przy ustalaniu minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych w szpitalu i innym zakładzie przeznaczonym dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednim stałym pomieszczeniu, należy uwzględnić:
 1) liczbę i rodzaj skatalogowanych świadczeń zdrowotnych wykonywanych przez pielęgniarki i położne w danej komórce organizacyjnej bezpośrednio na rzecz pacjentów, zwanych dalej 'świadczeniami bezpośrednimi’,
 2) liczbę i strukturę czynności innych niż świadczenia bezpośrednie, wykonywanych przez pielęgniarki i położne w danej komórce organizacyjnej, zwanych dalej 'świadczeniami pośrednimi’,
 3) średnie czasy wykonywania poszczególnych jednostkowych świadczeń bezpośrednich i pośrednich w danej komórce organizacyjnej,
 4) efektywny czas pracy pielęgniarek i położnych w danej komórce organizacyjnej.

Natomiast minimalne normy zatrudnienia pielęgniarek i położnych w zakładzie przeznaczonym nie dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednim stałym pomieszczeniu ustala się z uwzględnieniem odpowiednio:
 1) wielkości i rozległości terytorialnej oraz struktury demograficznej i narażeń środowiskowych charakterystycznych dla rejonu,
 2) zakresu i rodzaju skatalogowanych świadczeń zdrowotnych udzielanych przez zakład z uwzględnieniem świadczeń udzielanych w miejscu zamieszkania, nauki lub pobytu pacjenta,
 3) zachorowalności i chorobowości wyraźnie odbiegającej od średniej krajowej,
 4) zakresu i rozmiaru programów i świadczeń profilaktycznych udzielanych przez zakład,
 5) wyposażenia zakładu w sprzęt i aparaturę medyczną, techniczną, środki lokomocji, łączności itp.,
 6) efektywnego czasu pracy w zakładzie,
 7) wykonywanych dodatkowych obowiązków związanych z prowadzeniem szkoleń,
 8) stanu zatrudnienia i organizacji pracy w innych komórkach organizacyjnych zakładu nie udzielających świadczeń zdrowotnych.

Minimalne normy zatrudnienia, opracowane na podstawie powyżej cytowanych kryteriów, ulegają zwiększeniu lub zmniejszeniu w zależności od specyfiki organizacyjnej zakładu, którą określa:
 1) liczba łóżek i wskaźnik średniego wykorzystania łóżek w ciągu 12 miesięcy poprzedzających ustalenie norm,
 2) profil komórki organizacyjnej i średni czas leczenia oraz specyficzna dla danej komórki organizacyjnej intensywność pracy,
 3) wyposażenie zakładu w sprzęt i aparaturę medyczną, techniczną, środki transportu, łączności itp.,
 4) wielkość i warunki lokalowe komórki organizacyjnej i zakładu oraz współpraca z pracowniami diagnostycznymi,
 5) dodatkowe obowiązki związane z prowadzeniem szkoleń,
 6) stan zatrudnienia i organizacji pracy w innych komórkach organizacyjnych zakładu nie udzielających świadczeń zdrowotnych.

Minimalną normę zatrudnienia w komórce organizacyjnej zakładu, określa się w etatach na podstawie wzoru określonego w par. 5 ust. 2 rozporządzenia. 

Wnioski: normy minimalne, zatrudnienia pielęgniarek i położnych określa w danym zakładzie pracodawca, uwzględniając kryteria wymienione w rozporządzeniu oraz specyfikę organizacyjną zakładu. Projekt tych norm opracowuje naczelna pielęgniarka, przełożona pielęgniarek i położnych zakładu. Zatwierdza kierownik zakładu. Ustalone minimalne normy zatrudnienia pielęgniarek i położnych w zakładzie podlegają stałej kontroli kierownika zakładu, co do ich zgodności z obowiązkiem zapewnienia właściwego poziomu udzielanych przez zakład świadczeń zdrowotnych.

Mariusz Mielcarek

Zobacz także: Artykuł z Gazety Pielęgniarki i Położnej – Normy zatrudnienia