Jama ustna to przestrzeń, która ma bezpośredni kontakt ze środowiskiem zewnętrznym podczas mówienia, jedzenia itp. Dlatego jej środowisko sprzyja rozwojowi bakterii i innych mikroorganizmów szkodliwych dla zdrowia. Dbanie o jej zdrowie przekłada się na zdrowie całego organizmu. Dowiedz się, co mogą oznaczać zmiany w Twojej jamie ustnej i jak o nią dbać, by zapobiegać najczęstszym chorobom.
Zmiany w jamie ustnej i najczęstsze dolegliwości
Do najczęstszych problemów w jamie ustnej należą [1, 2]:
- próchnica;
- zapalenie dziąseł;
- zapalenie przyzębia;
- kamień nazębny i nagromadzenie płytki bakteryjnej;
- owrzodzenia jamy ustnej;
- cuchnący oddech (nieświeży oddech).
Jednak brak higieny może mieć wpływ nie tylko na nią samą, ale także na mózg, żołądek, a nawet serce, jak ma to miejsce w przypadku bakteryjnego zapalenia wsierdzia. Jest to poważna choroba, która może doprowadzić do śmierci pacjenta [3].
Co mówi Twoja jama ustna o Twoim zdrowiu?
Warto zwrócić uwagę na wygląd zmian, które mogą ułatwiać odróżnienie rodzaju choroby jamy ustnej. Na co mogą wskazywać te pojawiające się najczęściej? Oto kilka przykładów [1, 4].
- Białawe naloty na silnie przekrwionej błonie śluzowej, ból i pieczenie – grzybicze zapalenie jamy ustnej.
- Niewielkiej wielkości bolesne ranki pokryte kożuchowym nalotem – aftowe zapalenie jamy ustnej.
- Nadżerki w jamie ustnej i na migdałkach, które pokrywa rzekomobłoniasty nalot – mononukleoza zakaźna.
- Owrzodzenia, którym towarzyszy ból i pieczenie w jamie ustnej – wrzodziejące zapalenie błony śluzowej jamy ustnej.
- Pęcherzyki wypełnione surowiczym płynem – opryszczkowe zapalenie jamy ustnej.
- Obłożony język z białym nalotem – grzybica języka.
Największe zagrożenia dla jamy ustnej
Najczęstszymi drobnoustrojami odpowiedzialnymi za zmiany chorobowe w jamie ustnej są bakterie. Ich obecność uzależniona jest od przestrzegania codziennej higieny. Niektóre bakterie tworzą na powierzchniach zębów i błon śluzowych tzw. biofilm, który może powodować stan zapalny. Ich aktywność zależy od ich zjadliwości oraz odpowiedzi Twojego układu odpornościowego. W przypadku zaburzonych mechanizmów obronnych bakterie mogą zaatakować i doprowadzić do zmian zapalnych w obrębie całej jamy ustnej [1].
Co szkodzi zdrowiu jamy ustnej?
Wśród czynników, które zwiększają ryzyko chorób w jamie ustnej, znajdują się [4]:
- nieleczone choroby przyzębia;
- próchnica zębów;
- drobne urazy i skaleczenia błony śluzowej;
- oparzenia termiczne i chemiczne;
- palenie papierosów;
- nadużywanie wysokoprocentowego alkoholu;
- niedożywienie;
- niedobory witamin i składników mineralnych;
- ciąża;
- niektóre choroby ogólnoustrojowe np. cukrzyca.
Profilaktyka chorób w obrębie jamy ustnej
Najlepszym sposobem uniknięcia poważnych problemów zdrowotnych jest dbanie o dobre nawyki higieniczne. Działania profilaktyczne pomagają usunąć nagromadzone bakterie i utrzymać optymalną higienę jamy ustnej. Oto, co możesz zrobić, by zapobiec chorobom [5]:
- myj zęby najlepiej po każdym posiłku i przed snem;
- opanuj prawidłową technikę mycia zębów;
- codziennie nitkuj przestrzenie pomiędzy wszystkimi zębami;
- używaj szczoteczki o średniej twardości włosia i wymieniaj ją regularnie (średnio co 2 miesiące);
- pamiętaj o szczotkowaniu języka specjalną skrobaczką lub szczoteczką do zębów;
- stosuj płyn do płukania ust;
- wykonaj niezbędne leczenie periodontologiczne, protetyczne, zachowawcze lub chirurgiczne;
- regularnie uczęszczaj na wizyty kontrolne do dentysty;
- pilnuj terminowego oczyszczania zębów z nalotów i płytki nazębnej w gabinecie stomatologicznym.
By zapobiec poważnym chorobom, należy dbać również o leczenie drobnych zmian. Stany zapalne, afty itp. należy miejscowo smarować preparatami o działaniu odkażającym, przeciwzapalnym i przeciwbólowym.
Warto zaznaczyć, że o praktykowanie działań profilaktycznych należy dbać przez całe życie. Zdrowe nawyki higieniczne trzeba kształtować od najmłodszych lat, bo profilaktyka pomaga zapobiec pojawieniu się poważnych chorób w jamie ustnej.
Bibliografia:
1. Panasiuk A.: Przewód pokarmowy [w:] Flisiak R. (red.): Choroby zakaźne i pasożytnicze, t. I. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2020, s. 211-216.
2. Knychalska-Karwan Z., Choroby błony śluzowej jamy ustnej (witryna internetowa: https://www.magazyn-stomatologiczny.pl/a1248/Choroby-blony-sluzowej-jamy-ustnej.html (dostęp: 04.09.2024)).
3. Wojdat B., Stan higieny jamy ustnej a infekcyjne zapalenie wsierdzia, 2023 (witryna internetowa: https://podyplomie.pl/stomatologia/posts/732.stan-higieny-jamy-ustnej-a-infekcyjne-zapalenie-wsierdzia (dostęp: 04.09.2024)).
4. Zagor M. i in., Ostre zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, 2018 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-jamy-ustnej-i-gardla/106153,ostre-zapalenie-blony-sluzowej-jamy-ustnej (dostęp: 04.09.2024)).
