Czy pielęgniarki są zobowiązane działać zgodnie z posiadanymi, a nie wymaganymi przez podmiot leczniczy kwalifikacjami?

W interpelacji poselskiej poseł zadał ministrowi zdrowia poniższe pytanie:

(…) W jaki sposób rząd zamierza rozwiązać kolizję prawną między ustawą z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych a ustawą z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 814)? Obecne brzmienie załącznika do ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych przyjmuje, że podstawą ustalenia współczynnika pracy na danym stanowisku jest wymagane wykształcenie lub specjalizacja, choć nie precyzuje, kto ma te wymagane kwalifikacje stwierdzać i na jakiej podstawie prawnej. Pielęgniarki są równocześnie zobowiązane działać zgodnie z posiadanymi, a nie wymaganymi przez podmiot leczniczy, kwalifikacjami zawodowymi do udzielania pomocy w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować stan nagłego zagrożenia zdrowotnego. Taki zapis normy znajduje się w przyjętym przez Sejm RP art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (t.j. Dz. U. z 2024 r. póz. 814). (…)

Krzysztof Tchórzewski Poseł na Sejm RP

5 listopada 2024 roku

Poniżej cytujemy stanowisko ministerstwa zdrowia w przedmiotowej sprawie:

Odnosząc się do kwestii wzajemnej relacji między ustawą z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych a ustawą z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej, uprzejmie wyjaśniam że regulacje te mają odmienny charakter: pierwsza stanowi klasyczną regulację z zakresu prawa pracy, druga jest jedną z kilkunastu funkcjonujących w polskim porządku prawnym ustawą zawodową.

Przedmiotem regulacji ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej jest w szczególności określenie zasad wykonywania zawodów pielęgniarki i położnej, zasad uzyskiwania prawa wykonywania zawodów pielęgniarki i położnej, a także kształcenia zawodowego. W myśl art. 11 ust. 1 tej ustawy, pielęgniarka i położna wykonują zawód, z należytą starannością, zgodnie z zasadami etyki zawodowej, poszanowaniem praw pacjenta, dbałością o jego bezpieczeństwo, wykorzystując wskazania aktualnej wiedzy medycznej oraz pośrednictwo systemów teleinformatycznych lub systemów łączności.

Przywoływany w interpelacji art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej nakłada z kolei na pielęgniarki i położne obowiązek, zgodnego z posiadanymi kwalifikacjami zawodowymi, udzielania pomocy w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować stan nagłego zagrożenia zdrowotnego.

Natomiast ustawa z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych zawiera regulacje dotyczące sposobu ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego. W ramach realizacji przepisów tej ustawy zaszeregowanie pracownika wykonującego zawód medyczny (w tym pielęgniarki i położnej) oraz pracownika działalności podstawowej, innego niż pracownik wykonujący zawód medyczny, do jednej z grup zawodowych, odbywać się powinno w oparciu o określony przez pracodawcę, na gruncie regulacji zakładowej lub w umowie o pracę, wymóg posiadania określonego wykształcenia na danym stanowisku pracy z uwzględnieniem potrzeb i warunków związanych z wykonywaniem pracy na tym stanowisku.

Nie można jednak mówić o dowolności pracodawców (dyrektorów szpitali) w uznawaniu (lub nie) wyższego wykształcenia pielęgniarek.

Pracodawca uwzględniając regulaminy wewnętrzne określa, jakie wymogi mają spełniać osoby zatrudnione w podmiocie leczniczym przez niego zarządzanym, ale w granicach określonych przepisami prawa (w tym m.in. przepisami rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 10 lipca 2023 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami oraz przepisami rozporządzeń określających warunki realizacji świadczeń gwarantowanych w określonych zakresach, wydanych na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych) i pod warunkiem, że zapewni udzielanie świadczeń zdrowotnych wyłącznie przez osoby wykonujące zawód medyczny oraz spełniające wymagania zdrowotne określone w odrębnych przepisach (art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej), a także że podejmowane przez niego jako pracodawcę czynności mieścić się będą w granicach norm określonych przepisami prawa pracy.

To na pracodawcy spoczywa obowiązek przestrzegania przepisów prawa pracy i realizacja wszelkich postanowień sądów w tym zakresie, w tym pokrywanie obciążeń finansowych z nich wynikających.

Natomiast przywołany wyżej przepis art. 12 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej stanowi ogólną regułę właściwą dla zawodów zaufania publicznego, mającą zastosowanie do wszystkich przypadków sytuacji nadzwyczajnych, a więc zdarzeń nagłych, np. wypadków, zasłabnięć w miejscach publicznych itp., która to reguła zobowiązuje każdą osobę posiadającą prawo wykonywania zawodu do udzielenia pomocy osobie, której zdrowie i życie jest zagrożone.

Norma ta nie jest w żadnym wypadku związana z pozostawaniem w jakiejkolwiek formie zatrudnienia i jako taka nie stanowi normy prawa pracy.

wyrazami szacunku
z upoważnienia Ministra Zdrowia
Wojciech Konieczny
Sekretarz Stanu

27 listopada 2024 roku

źródło: sejm.gov.pl