Sąd Najwyższy wskazuje na trzy pojęcia, które wymagają wyjaśnienia w kontekście pracy pielęgniarki: rodzaj pracy, stanowisko pracy i czynności związane z wykonywaniem zawodu…

Ogólnopolski Portal Pielęgniarek i Położnych publikuje bardzo ciekawe fragmenty orzeczenia Sądu Najwyższego z 2024 roku. Jego treść w kontekście żądania pani Ptok aby płacić za „posiadane wykształcenie” jest szczególnie ważna. Analiza poniższego orzeczenia sprawia, że postulat związku zawodowego pielęgniarek w zakresie płacenia za „posiadane wykształcenie” jest pozbawiony merytorycznego uzasadnienia i jest pogwałceniem przepisów Kodeksu Pracy.

Zatem przejdźmy do treści postanowienia Sądu Najwyższego…

W sprawie ustalono, że pielęgniarka, po nabyciu uprawnień emerytalnych, była ponownie zatrudniona w pozwanym szpitalu na stanowisku starszej pielęgniarki. Z uwagi na schorzenia kręgosłupa, pracodawca powierzył pielęgniarce obowiązki pielęgniarki społecznej, co ujęto w pisemnym zakresie obowiązków. Zatem pielęgniarka nie pracowała bezpośrednio z pacjentami na żadnym z oddziałów szpitala.

Następnie pielęgniarka otrzymała pismo o skierowaniu jej do pracy na Oddziale Chirurgii Ortopedyczno-Urazowej na okres 3 miesięcy. Pracownica stwierdziła, że nie jest w stanie dźwigać, czego wymaga praca przy pacjencie, nie wykonała polecenia, odmówiła przyjęcia nowego zakresu obowiązków na piśmie, a następnie przebywała na zwolnieniu lekarskim. Po jego ustaniu otrzymała skierowanie na badania profilaktyczne, w którym jako miejsce zatrudnienia wskazano Oddział Chirurgii Ortopedyczno-Urazowej, a w opisie stanowiska wpisano „zapewnienie całościowej opieki pielęgniarskiej pacjentom”. Lekarz medycyny pracy wydał orzeczenie o niezdolności do wykonywania pracy na określonym stanowisku, następnie pielęgniarka otrzymała pisemne oświadczenie pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę za 3-miesięcznym okresem wypowiedzenia. Jako przyczynę wskazano nieuzyskanie, po długotrwałym zwolnieniu lekarskim, orzeczenia od lekarza medycyny pracy, potwierdzającego możliwość kontynuowania zatrudnienia na stanowisku starszej pielęgniarki.

Pielęgniarka złożyła pozew do Sądu Pracy, który nakazał pielęgniarce wypłatę odszkodowania w kwocie ponad 10 tys. złotych. Sprawa trafiła do Sądu Okręgowego a następnie do Sądu Najwyższego (skarga kasacyjna).

Sąd odwoławczy podkreślił, że zakres zadań na stanowisku pielęgniarki społecznej istotnie różnił się od obowiązków wykonywanych na stanowisku pielęgniarki Oddziału Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej, czy też każdej innej pielęgniarki odcinkowej, co wynika z zakresów obowiązków na wymienionych stanowiskach. Obowiązki pielęgniarki społecznej polegały bowiem na wykonywaniu zadań o charakterze typowo administracyjnym oraz z zakresu opieki społecznej.

Odmienność zakresów obowiązków na stanowiskach pielęgniarki odcinkowej i pielęgniarki społecznej została także potwierdzona zeznaniami świadków, którzy wskazywali, że do obowiązków skarżącej pielęgniarki nie należała opieka świadczona w systemie zmianowym przy łóżku pacjenta.

O odmienności obu rodzajów pracy świadczył w końcu fakt, że pielęgniarka została uznana za niezdolną do pracy na stanowisku pielęgniarki oddziałowej, choć w tym samym okresie była zdolna do pracy na stanowisku pielęgniarki administracyjnej.

Mając powyższe na uwadze, a także uwzględniając fakt, że w dniu nawiązania stosunku pracy pielęgniarka była emerytką z ograniczeniami zdrowotnymi, Sąd Okręgowy za wiarygodne uznał twierdzenie, iż intencją stron zawartej umowy o pracę było zatrudnienie skarżącej pielęgniarki na stanowisku pielęgniarki społecznej, a rodzaj pracy mógł zostać doprecyzowany przez zakres obowiązków.

Dalej w ocenie Sądu, jeżeli zakres czynności (obowiązków) stanowił integralną część umowy o pracę, modyfikacja takiego zakresu wymagała wypowiedzenia zmieniającego. W konsekwencji Sąd odwoławczy nie zgodził się ze stwierdzeniem, że pielęgniarka stała się niezdolna do pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku pracy.

Stąd, wobec niedokonania zmiany warunków zatrudnienia w zakresie rodzaju pracy, niezdolność pielęgniarki do pracy na stanowisku pielęgniarki oddziałowej nie mogła stanowić uzasadnienia wypowiedzenia umowy o pracę.

W tych okolicznościach Sąd uznał, że wypowiedzenie umowy pracę było nieuzasadnione i niezgodne z prawem.

Skarżący zasadność swoich racji upatruje w twierdzeniu, że pielęgniarka była zatrudniona na stanowisku pielęgniarki i mimo że zajmowała stanowisko o charakterze administracyjnym, to w konsekwencji rodzaj pracy pielęgniarki obejmował również czynności określone w art. 4 ust. 1 ustawy o zawodzie pielęgniarki i położnej. W tym jednym zdaniu skarżący wskazał na trzy pojęcia, które wymagają wyjaśnienia, to jest rodzaj pracy, stanowisko pracy i czynności związane z wykonywaniem zawodu pielęgniarki.

Ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej nie zawiera definicji legalnej tych zawodów; wymienia jedynie, jakie czynności związane są z ich wykonywaniem.

Zgodnie z art. 4 tej ustawy można wyróżnić zadania stricte medyczne (np. rozpoznawanie problemów pielęgnacyjnych pacjenta, planowanie i sprawowanie opieki pielęgnacyjnej nad pacjentem; samodzielne udzielanie w określonym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych, realizacja zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji), edukacyjne (związane z nauczaniem zawodu pielęgniarki, położnej lub innego zawodu medycznego oraz prowadzeniem prac naukowo-badawczych) oraz administracyjne, takie jak kierowanie i zarządzanie zespołami pielęgniarek lub położnych, zatrudnienie w podmiocie leczniczym na stanowiskach administracyjnych, na których wykonuje się czynności związane z przygotowywaniem, organizowaniem lub nadzorem nad udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej, sprawowanie funkcji z wyboru w organach samorządu pielęgniarek i położnych lub wykonywanie pracy na rzecz samorządu (zob. R. Kubiak (red.), L. Kubicki (red.), E. Zielińska (red.), System Prawa Medycznego. Tom I. Pojęcie, źródła i zakres prawa medycznego, Warszawa 2018, LEX).

Można zatem przyjąć, że wykonywanie zawodu pielęgniarki polega w pierwszej kolejności na udzielaniu świadczeń zdrowotnych przez osobę mającą odpowiednie kwalifikacje i prawo wykonywania zawodu, ale również (co ustawodawca wyartykułował expressis verbis), na wykonywaniu czynności o charakterze edukacyjnym czy administracyjnym.

Przy czym ranga czynności wymienionych w ust. 1 i ust. 2 art. 4 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej – jest tożsama, o czym świadczy partykuła „również”.

Pojęcie „stanowisko pracy” nie jest zdefiniowane w podstawowych aktach prawa pracy, a w szczególności w Kodeksie pracy, chociaż wielokrotnie w nim występuje.

Ustalenia jego znaczenia należy więc poszukiwać w orzecznictwie i doktrynie prawa pracy. Według orzecznictwa pojęcie „stanowisko pracy” używane jest w dwóch głównych znaczeniach (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2020 r., I PK 236/19, LEX nr 3080373).

Po pierwsze, używa się go zamiast lub obok pojęcia „rodzaj pracy”. Przez „stanowisko pracy” rozumie się więc ogół czynności organicznie związanych z tym stanowiskiem (zestaw jego funkcji).

Termin ten jest innym sposobem wyrażenia tego, co można oddać za pomocą słowa „funkcja”. Mówiąc o stanowisku pracy, ma się wtedy na uwadze wszystkie funkcje przypisane do danego stanowiska. W tym znaczeniu używa się zwrotu, że „pracownik zajmuje określone stanowisko”.

Po drugie, przyjmuje się, że „stanowisko pracy” stanowi element struktury organizacyjnej zakładu pracy (w znaczeniu przedmiotowym), jej najmniejszą jednostkę o określonym celu i zakresie działania (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2011 r., II PK 225/10, LEX nr 1162162).

Przy czym nie chodzi tylko o ich formalne wyodrębnienie w strukturze organizacyjnej zakładu pracy (przez wskazanie, nadanie określonej nazwy), lecz przede wszystkim ustalenie zakresu obowiązków i funkcji do nich przypisanych, a więc określenie rodzaju pracy wykonywanej przez pracownika.

Określenie rodzaju pracy stanowi jeden z przedmiotowo istotnych elementów umowy o pracę (art. 29 § 1 pkt 1 k.p.). Rodzaj pracy powierzonej pracownikowi może być ustalony w różny sposób – albo bezpośrednio w umowie o pracę (przez wskazanie stanowiska pracy, określenie charakteru pracy, opisanie powierzonych pracownikowi zadań), albo poza treścią umowy o pracę (w zakresie czynności, zakresie obowiązków, karcie stanowiska pracy, innym dokumencie). Może też wynikać z zakresu czynności faktycznie powierzonych pracownikowi do wykonania i podjętych przez niego (określenie rodzaju pracy w sposób dorozumiany).

Zakres zadań wynikających z zajmowania określonego w umowie o pracę stanowiska może być konkretyzowany nie tylko przez przedstawienie pracownikowi pisemnego zakresu czynności, ale również w drodze poleceń pracodawcy, mieszczących się w granicach zakreślonych ustalonym w umowie rodzajem pracy, to jest zajmowanym stanowiskiem (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2003 r., I PK 149/02, LEX nr 84434).

Ta argumentacja potwierdza trafność rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego, że zakres czynności (obowiązków) powódki stanowił integralną część umowy o pracę, a modyfikacja takiego zakresu wymagała wypowiedzenia zmieniającego, biorąc pod uwagę, że pielęgniarka jako emerytka ze schorzeniami kręgosłupa została zatrudniona w niepełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pielęgniarki społecznej.

źródło: sn.pl