Praktyka zawodowa pielęgniarek i położnych
Redakcja Ogólnopolskiego Portalu Pielęgniarek i Położnych publikuje fragment interpelacji poselskiej do do ministra rodziny, pracy i polityki społecznej w sprawie dokumentu przedłożonego pracownikom domu pomocy społecznej w okolicach Bielska-Białej oraz planowanej polityki nowego rządu w zakresie placówek dedykowanych osobom starszym i chorym, której autorką jest posłanka – pielęgniarka.
(…) w związku z niepokojącymi doniesieniami pracowników jednej z placówek – domu pomocy społecznej w okolicach Bielska-Białej – zwracam się z uprzejmą prośbą o weryfikację, czy zapisy załączonego dokumentu przedłożonego pracownikom placówki są zgodne z obowiązującymi przepisami.
Pracownicy zatrudnieni na stanowiskach: opiekun osób starszych, opiekun medyczny oraz pielęgniarka – pomimo istniejących różnic w uprawnieniach – otrzymali ten sam dokument w ramach istniejącego stosunku pracy.
Dokument ten zatytułowany „Dla przypomnienia“ w treści merytorycznej odpowiada zakresowi obowiązków.
W dokumencie skierowanym do pielęgniarek, opiekunów osób starszych i opiekunów medycznych zawarto jednak nowe obowiązki, które może wykonywać jedynie pielęgniarka, tj. pełnić dyżur lekowy, badać poziom glukozy we krwi, podawać lekarstwa przygotowane przez pielęgniarkę oraz inne w razie potrzeby.
Obecnie placówka ma pod opieką około 50 osób. Na całą grupę podopiecznych zatrudnione są 2 pielęgniarki pracujące w systemie równoważnym dwunastogodzinnym. Oznacza to, że przez połowę miesiąca w obiekcie nie ma na dyżurze żadnej osoby zatrudnionej na stanowisku pielęgniarki.
Personel placówki zgłasza uzasadnione obawy, że przedłożony im dokument, choć tytularnie nie jest zakresem obowiązków, będzie pociągał za sobą wszystkie konsekwencje wynikające z takiego dokumentu. Ponadto dyrektor placówki oczekuje pisemnego potwierdzenia zapoznania się z przedłożonym dokumentem.
Pracownicy traktują to jako próbę przerzucenia na nich obowiązków, do których nie posiadają odpowiednich uprawnień, i odpowiedzialności za ewentualne błędy w przyszłości, jakie mogą popełnić, a które wynikają z niewłaściwej polityki kadrowej i braków kadrowych. Jest to dla nich sytuacja stresująca oraz dostrzegają ogromne ryzyko dla swoich podopiecznych, kiedy zobowiązani są do podawania leków przygotowanych przez osobę trzecią.
W myśl interpretacji wydawanych w ostatnich latach jedynie opiekun medyczny nabywa kwalifikacje wyłącznie do pomagania osobie chorej i niesamodzielnej w przyjmowaniu leków zleconych przez lekarza różnymi drogami (doustnie, przez skórę i na błony śluzowe), a w przypadku osób, które nie są w stanie samodzielnie przyjąć leku, również podaje go bezpośrednio do ust lub na skórę, bez naruszania powłok skórnych. Jeżeli pielęgniarka rozkłada leki, opiekun medyczny może wyłącznie pomóc w przyjęciu leków. Rozłożone przez pielęgniarkę leki może podać tylko osoba je przygotowująca. Niedopuszczalna jest sytuacja, w której jedna osoba rozkłada leki, a inna je podaje – niezależnie czy leki rozkłada pielęgniarka, a podaje opiekun medyczny, czy opiekun medyczny rozkłada je dla opiekuna medycznego z innej zmiany. (…)
Joanna Wicha
Posłanka na Sejm RP
12 grudnia 2023 roku
Fragment odpowiedzi na powyższa interpelację poselską
(…) W związku z faktem, że zagadnienia poruszane w interpelacji Posłanki Joanny Wichy wykraczają poza właściwość Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Resort zwrócił się o stanowisko w zakresie kwalifikacji zawodowych do Ministerstwa Zdrowia, a także do Wojewody Śląskiego, który zgodnie z kompetencjami wynikającymi z art. 22 ust. 8 i 9 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2023, poz. 901 z późn. zm.), sprawuje nadzór i kontrolę nad jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej, również w zakresie zgodności zatrudnienia pracowników z wymaganymi kwalifikacjami.
Z informacji przekazanych przez Ministerstwo Zdrowia wynika, że zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia 28 maja 2021 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz dodatkowych umiejętności zawodowych w zakresie wybranych zawodów szkolnictwa branżowego (Dz. U. z 2021 r. poz. 1087) osoba, która uzyskała kwalifikacje zawodowe w zakresie kwalifikacji MED. 14. „Świadczenie usług medyczno-pielęgnacyjnych i opiekuńczych osobie chorej i niesamodzielnej” posiada wiedzę i umiejętności dotyczące podawania leków osobie chorej i niesamodzielnej na zlecenie lekarza lub pielęgniarki w zakresie:
- opisywania poszczególnych grup leków, substancji czynnych zawartych w lekach, zastosowania leków oraz ich postaci i drogi ich podawania,
- podawania leków przez układ pokarmowy (doustnie, podjęzykowo, okołopoliczkowo, doodbytniczo) lub na skórę,
- podawania leków przez układ oddechowy (nebulizatory, inhalatory ciśnieniowe z dozownikiem pojedynczych dawek, z dozownikiem uruchamiającym wdech, inhalatory proszkowe),
- podawania leków podskórnie,
- omawiania zasad przechowywania i przygotowywania leków zgodnie z obowiązującymi standardami,
- wymieniania i rozpoznawania najczęstszych działań niepożądanych poszczególnych leków,
- powiadamiania lekarza lub pielęgniarki o wystąpieniu działań niepożądanych poszczególnych leków.
Ministerstwo Zdrowia zaznacza, iż podawanie leków osobie chorej i niesamodzielnej przez opiekuna medycznego jest możliwe do wykonania jedynie na podstawie pisemnego zlecenia lekarza lub pielęgniarki.
Ponadto, podawanie leków nie jest wyłącznie czynnością techniczną, łączy się z koniecznością obserwacji podopiecznego, jego reakcji na podane leki i reagowaniem w przypadku działań niepożądanych. Zatem konieczne jest, aby osoba, która przygotowała dany lek, również podała go osobie zgodnie ze zleceniem lekarza lub pielęgniarki, a następnie odnotowała wykonanie ww. czynności. Wymagania stawiane pracownikowi domu pomocy społecznej (opiekunowi medycznemu) powinny być zawarte w dokumencie dotyczącym zakresu obowiązków danego pracownika ustalonych przez pracodawcę–kierownika placówki. Zakres zadań i obowiązków opiekuna zatrudnionego w domu pomocy społecznej powinien wynikać z podstawy programowej i jasno określać spektrum czynności w opiece nad pensjonariuszami oraz odpowiedzialności za ich wykonanie.(…)
Z wyrazami szacunku
z up. Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
Paweł Zgórzyński
Podsekretarz Stanu
5 lutego 2024 roku
