Współczynniki pracy w siatce płac pielęgniarek i położnych a jednakowa płaca za jednakową pracę
Od kilku tygodni redakcja Ogólnopolskiego Portalu Pielęgniarek i Położnych sukcesywnie publikuje kolejne fragmenty jednego z wyroków Sądu Okręgowego. Wyrok dotyczy siatki płac pielęgniarek i położnych, w kontekście sposobu ustalania wynagrodzenia zasadniczego, dla tej grupy zawodowej.
Pierwszą część wyroku opublikowaliśmy w artykule pt. Pielęgniarki wniosły do sądu sprawę o zaniżone współczynniki pracy.
Poniżej kolejny fragment przedmiotowego wyroku.
Zdaniem Sądu Okręgowego, analiza przepisów ustawy z 8.06.2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1801) nie może nastąpić w oderwaniu od zasad uregulowanych Kodeksem Pracy.
Konstytucja nie wyklucza zróżnicowania minimalnego wynagrodzenia
Nie ulega wątpliwości, że określenie minimalnego wynagrodzenia jest obowiązkiem Państwa- art. 65 ust. 4 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny wskazał, że „określenie minimalnego wynagrodzenia za pracę lub sposobu ustalania tej wysokości jest konstytucyjnym obowiązkiem ustawodawcy. Konstytucja nie precyzuje przy tym żadnych zasad ustalania wynagrodzenia za pracę, w szczególności nie wymaga, by wynagrodzenie odpowiadało „ilości i jakości” pracy (wyrok z 10 stycznia 2005 r., sygn. K 31/03, OTK ZU nr (…) (…), poz. 1). Konstytucja nie wyklucza różnicowania wysokości minimalnego zatrudnienia, jeżeli przemawiają za tym szczególne względy.
Zgodnie z uzasadnieniem projektu analizowanej ustawy jej celem było zagwarantowanie pracownikom wykonującym zawody medyczne ochrony wynagrodzenia zasadniczego a dla najmniej zarabiających stopniowego podwyższania wynagrodzeń w określonej perspektywie czasowej.
Ustawa o wynagrodzeniach w podmiotach leczniczych nie miała wyłączać stosowania przepisów Kodeksu pracy
Ustawa nie miała wyłączać stosowania przepisów Kodeksu Pracy dotyczących zasad ustalania wynagrodzenia, które może być wyższe niż najniższe wynagrodzenie zasadnicze i powinno odpowiadać w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu a także uwzględniać ilość i jakość świadczonej pracy.
Projektodawcy przywołali też art. 18 3c KP o prawie pracowników do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości wskazując, że pracami o jednakowej wartości są prace, których wykonywanie wymaga od pracowników porównywalnych kwalifikacji zawodowych potwierdzonych dokumentami przewidzianymi w odrębnych przepisach lub praktyką i doświadczeniem zawodowym a także porównywalnej odpowiedzialności i wysiłku- art. 18 3c § 3 KP.
Wykształcenie wymagane na danym stanowisku pracy, a nie posiadane przez pracownika
W dalszej części uzasadnienia projektu podano, że najniższe wynagrodzenie zasadnicze będzie uzależnione od poziomu wykształcenia wymaganego na stanowisku pracy, na którym zatrudniony jest dany pracownik (wykształcenie na poziomie wyższym , średnim, posiadanie specjalizacji). A zatem chodzi o powiązanie najniższego wynagrodzenia z zakresem obowiązków, które wykonywane są na określonym stanowisku.
Zwrócono uwagę na możliwość dodatkowego różnicowania wysokości wynagrodzeń w zależności od doświadczenia zawodowego np. stażu pracy czy dodatkowych kwalifikacji. Ustawa nie określa wysokości wynagrodzenia a jedynie najniższą prawnie dopuszczalną wysokość wynagrodzenia zasadniczego.
Jasne zatem jest, że analizowana ustawa tylko częściowo odnosi się do reguł ustalania minimalnego wynagrodzenia tj, że praca ma być wynagradzana godziwie w takim rozumieniu, iż wystarcza na zaspokojenie pewnych uzasadnionych potrzeb życiowych jednostki (minimalnego standardu godnego życia) – wyrok TK z 7 maja 2001 r., sygn. K 19/00, OTK ZU nr 4/2001, poz. 82, wiążąc jednocześnie najniższe wynagrodzenie zasadnicze pracowników wykonujących zawody medyczne z kwalifikacjami wymaganymi na danym stanowisku pracy i zakresem obowiązków.
Wynagrodzenie ma odpowiadać rodzajowi wykonywanej pracy
Zasada ustalania wynagrodzenia za pracę tak aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy wynika również z art. 78 KP.
Pojęcie w ustawie „wykształcenie wymagane” nie ma charakteru dowolnego
W konsekwencji nie sposób zgodzić się z Sądem Rejonowym, że współczynnik pracy określony w załączniku do ustawy z 8.06.2017 r. uzależniony jest od wykształcenia a nie wykształcenia wymaganego dla wykonywania pracy na danym stanowisku. To „wykształcenie wymagane” ( kwalifikacje) nie ma charakteru dowolnego.
Na podstawie art. 50 ust. 5 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej zostało wydane Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 20 lipca 2011 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami (Dz.U. z 2021 r. poz. 2359). Zgodnie z tym Rozporządzeniem w punkcie I ppkt 26 Załącznika precyzyjnie określono kwalifikacje niezbędne do zajmowania stanowiska pielęgniarki koordynującej i nadzorującej pracę innych pielęgniarek. Są to ujęte alternatywnie:
| – tytuł magistra na kierunku pielęgniarstwo i rok pracy w szpitalu; |
| – tytuł magistra w zawodzie, w którym może być uzyskiwany tytuł specjalisty w dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia i licencjat pielęgniarstwa lub średnie wykształcenie medyczne w zawodzie pielęgniarka i rok pracy w szpitalu; |
| – licencjat pielęgniarstwa i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej lub organizacji i zarzadzania i 3 lata pracy w szpitalu; |
| – licencjat pielęgniarstwa i kurs kwalifikacyjny i 4 lata pracy w szpitalu. |
| – średnie wykształcenie medyczne w zawodzie pielęgniarka i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej lub organizacji i zarządzania i 5 lat pracy w szpitalu |
| – średnie wykształcenie medyczne w zawodzie pielęgniarstwa i kurs kwalifikacyjny i 7 lat pracy w szpitalu (w okresie przejściowym do 31.12.2020 r.). |
Sąd: od pielęgniarki koordynującej nie jest wymagany tytuł magistra i specjalisty
A zatem, aby zajmować stanowisko pielęgniarki koordynującej nie jest wymagane posiadanie tytułu magistra pielęgniarstwa i tytułu specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej lub organizacji i zarządzania. Tytuł specjalisty wymagany jest po trzech latach pracy w szpitalu i posiadaniu licencjatu pielęgniarstwa lub po pięciu latach pracy w szpitalu i posiadaniu średniego wykształcenia medycznego w zawodzie pielęgniarka.
Dla porównania można odwołać się do stanowiska „specjalisty pielęgniarki”, które opisane jest w punkcie 32. W przypadku tego stanowiska jako najwyższe wymagane kwalifikacje wskazano i tytuł magistra na kierunku pielęgniarstwo i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej lub organizacji i zarządzania lub innej dziedziny mającej zastosowanie w ochronie zdrowia oraz dwa lata pracy w szpitalu.
Podobnie w punkcie 8 gdzie określono kwalifikacje przełożonej pielęgniarek i zastępcy przełożonej pielęgniarek. W odniesieniu do tego stanowiska najwyższymi kwalifikacjami są: tytuł magistra na kierunku pielęgniarstwa i studia podyplomowe lub tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej lub organizacji i zarządzania lub innej dziedziny mającej zastosowanie w ochronie zdrowia oraz trzy lata pracy w szpitalu. A zatem sam tytuł magistra pielęgniarstwa nie wystarcza, konieczny jest tytuł specjalisty lub studia podyplomowe, w odróżnieniu od wymagań stawianych pielęgniarce koordynującej.
Sąd Okręgowy: współczynnik pracy pielęgniarki powinien odpowiadać kwalifikacjom opisanym w rozporządzeniu ministra zdrowia
W ocenie Sądu Okręgowego, niezależnie zatem jakich kwalifikacji wymaga pracodawca, współczynnik pracy winien odpowiadać tym wynikającym z wyżej cytowanego Rozporządzenia.
Stanowiska zajmowane przez pielęgniarki nie wymagają posiadania i tytułu zawodowego magistra pielęgniarstwa i uzyskania tytułu specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia – pkt 7 załącznika do ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego (….) ale stanowisko wymagające albo tytułu specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia albo tytułu magistra pielęgniarstwa – punkt 8 załącznika do ustawy. W konsekwencji żądanie zastosowania współczynnika 1.05 a od 1 lipca 2021 r. 1,06 jest niezasadne.
Nieuzasadnione zróżnicowane wynagrodzeń w ramach jednego podmiotu leczniczego
Inne rozumienie ustawy prowadziłoby do nieuzasadnionego różnicowania wynagrodzeń w ramach jednego zakładu w oderwaniu od wykonywanych obowiązków na określonych stanowiskach. Pielęgniarki koordynujące tylko z tytułem magistra mogłyby otrzymywać niższe wynagrodzenie zasadnicze od tych, które dodatkowo posiadają tytuł specjalisty mimo, że wykonują taką samą pracę, po obliczeniu wzrostu ich wynagrodzenia z zastosowaniem niższego wskaźnika.
Sąd: brak regulacji prawnych dla obowiązkowego podnoszenia wynagrodzenia w sytuacji uzyskania kwalifikacji, niewymaganymi do zajmowania stanowiska
Sądowi Okręgowemu nie są znane regulacje prawne, które zobowiązywałyby pracodawcę do podnoszenia wynagrodzenia zasadniczego pracownikowi, który uzupełniłby wykształcenie zdobywając np. tytuł magistra czy doktora niewymagany do zajmowania stanowiska.
Zasadą winno być jednakowe wynagradzanie pracowników za pracę tej samej wartości u jednego pracodawcy.
W judykaturze zwraca się uwagę na zasadę równych praw pracowników z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków (art. 11 2 KP)- tak wyrok Sądu Najwyższego z 7.02.2018 r. II PK 22/17 oraz usprawiedliwionych przyczyn różnicowania wynagrodzenia zasadniczego. W okolicznościach sprawy takie przyczyny nie występują.
W konsekwencji wyrok Sądu Rejonowego w punktach I i III podlegał zmianie, a powództwa oddalono na zasadzie art. 386 § 1 KPC, o czym rozstrzygnięto w punkcie 1 wyroku.
źródło: orzeczenia.ms.gov.pl
